Madde Detay

Nebâtî, 16. yüzyılda yaşamış Kızılbaş bir şairdir. Çaldıran Seferi’nde esir edilerek, on beş yıl Engürus (Sırbistan)’de tutsaklık hayatı geçirmiştir. Esaretten sonra Niğbolu’ya gitmiş, orada iskele kâtipliği yapmıştır. Âşık Çelebi onun hakkında; “Nebâtî’nin divanını ve düz yazı eserlerini incelediğini, özellikle (Eşeddü belâ alel-enbiya: Büyük belâlar, Peygamberlere ayrılmıştır.) sırrıyla birçok şiirler yazıp tutsaklığını dile getirmiştir.” der (Koca 1990: 88). Âşık Çelebi ayrıca onun için “Akçe koyunlu’dan bir kimse imiş” diyor. Şah İsmail mensuplarından bulunduğunu da “Kelimâtından tasavvufa çalışmış sofi, belki Hurufi olmak fehmolunur. Eğerçi, eş’arı ilahi günedir, ammâ Şâhî günedir.” cümleleriyle anlatmak istiyor. Âşık Çelebi, Nebatî’nin âşıkane ve hâkimane mahiyette bazı manzumelerine tesadüf ettiğini, fakat kızılbaşlığı terennüm eden şiirlerine henüz rastlamadığını belirtir (Ergun 1944: 99). Ayrıca Gûbârî, “Vasf-ı Hüdâî Resul ve Cem’i Şuarâ-yı Gubârî” adlı şiirinde Nebâtî adlı bir şairin adına yer vermektedir (51.dörtlük). Kaynaklarda, ölüm tarihi konusunda net bir bilgi olamayan şairin 930/ 1523 yılında hayatta olduğu belirtilir (Kılıç 2010: 846, Kurnaz-Tatcı 2001: 1029).

Mutasavvıf bir şair olan Nebâtî’nin bir divanı, manzum-mensur destanları ve esaret hayatını anlattığı manzum bir eseri olduğu Meşâ‘irü’ş-şu‘arâ’da belirtilmektedir (Kılıç 2010: 846).

Ergun, Sadettin Nüzhet (1944). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri. C. I. İstanbul: Kenan Matbaası.

Kaya, Doğan (1990). Şairnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Koca, Turgut (1990). Bektaşi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Naci Kasım İstanbul Maarif Kitaphanesi ve Matbaası.

Kurnaz, Cemal, Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Yanunca yürürdi bûse bûse

Ahir tutup atdı Üngürüse

Kıldı kamu varlıgunı târâc

Habs eyledi kodı yalın u ac

Küfr ehline eyledi giriftâr

Yâr agladı güldi cümle agyâr

Urdı ayaguna âhenîn bend

K’ol bendle olasun hıredmend

Tomruk ayagunda elde zencîr

Boynundagı tavk içün ne tedbîr 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 846.

**

Şükr ey sultân-ı dîn kapunda kul itdün beni

Kullıguna hamdü lillâh kim kabûl itdün beni

***

Çü kıldı şerbet-i vaslın şarâb-ı hicrân telh

Sunar ise Hızr olur bana âb-ı hayvân telh

***

Şu denlü hazret-i ‘izzet-me’âba müştâkız

Ki düşde görmek içün anı hâba müştâkız

***

Her bir hevâ-yı lezzet gitdi dimâg-ı cândan

Gitmez hevâ-yı vaslun illâ hevâ-yı vaslun

***

Nefs-i şûm ucından oldum âstânundan ba‘îd

Ravzadan Âdem çıkup gitmezdi şeytân olmasa 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Aşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 847.