Madde Detay

Asıl adı Ali Süleymanov’dur. Şimdi Ermenistan’ın işgali altında bulunan Dereçiçek (eski adı Ahta) nahiyesinin Karakala köyünde 1870 yılında doğmuştur. Küçük yaşlarında âşıklık sanatına meylederek köyünde kurulan âşık meclislerini takip etmiş ve saz çalmayı öğrenmiştir. Dereleyezli Âşık Celil’in çırağı olmuştur. Aslen Güney Azerbaycan’dan olan Âşık Celil, çırağı Ali’ye sanatın bütün inceliklerini öğretmiş, çağrıldığı meclislere onu da yanında götürmüştür. Bölgede yaşayan diğer Türkler gibi Âşık Ali Dereçiçekli de sıkıntılı zamanlara şahitlik etmiştir. 1918 yılında Ermenilerin bölgede karışıklık çıkarmaları üzerine binlerce Türk gibi köyünden göç etmek zorunda kalmıştır. Ermeni zulmünden kaçan Âşık Ali köylüleriyle birlikte Borçalı’nın önce Ağmemmedli köyüne sonra da Görarkı köyüne yerleşmiştir (Kamaloğlu 2010: 83; Nəbioğlu 2010: 12).

Âşık Ali Borçalı’ya geldiğinde tanınmış usta bir âşıktır. Âşık Celil’den başka âşık Elesger’in kardeşi Âşık Mehemmed ile birlikte meclislere katılmış, ondan da sanatın inceliklerini öğrenmiştir. Oğlu Âşık Şamil ile kız kardeşinin oğlu Âşık Mehemmed’i küçük yaşlarından itibaren yanına almış ve bunları yetiştirmiştir. Aynı zamanda yeğeni Mehemmed’e babalık ederek ona kendi soyadını (Süleymanov) vermiştir. Diğer bir yeğeni olan Âşık Sadık’ın da ustası olmuştur. Âşık Ali bunların dışında Görarkı ve civar köylerdeki daha pek çok gence âşıklık sanatını öğretmiştir. Bunlar arasında Borçalı âşık muhitinde meşhur olan Âşık Ayvaz, Âşık Bayram, Âşık Kurbaneli, Âşık Ali vb. âşıklara ustalık etmiştir. Âşık Ali’den ders alan bu âşıklar sanatkarlıkta, ustalıkta ve üslupta diğer Borçalı âşıklarından farklı bir yer edinmişlerdir (Kamaloğlu 2010: 84; Nəbioğlu 2010: 12; Kerimov 2015: 50).

Gerek çırakları gerekse halk tarafından Borçalı muhitinde ve Görarkı köyünde Âşık Ali’ye büyük hürmet ve izzet gösterilmiştir. Ancak o hiçbir zaman doğduğu köyü unutmamış; Rus inkılabından sonra, ortalık biraz sakinleşince köyüne dönmüştür. Âşık Ali ömrünün sonuna kadar Dereçiçek bölgesinde Karakala köyünde yaşamış, 1953 yılında burada vefat etmiş, köy mezarlığına defnedilmiştir. Bir müddet sonra Ermeniler bölgede yaşayan Türkleri tekrar yerinden-yurdundan etmişler, baraj yapmak bahanesiyle tarihi eserleri ve Karakala köy mezarlığını yıkmışlar, bir tek Âşık Ali’nin mezarına dokunmamışlar. Bu olayla ilgili çeşitli rivayetler söylense de âşığın mezarına dokunulmamasının gerçek sebebi bilinmemektedir. Âşık Ali’nin mezarına dokunulmadığı haberi 1961 yılında Borçalı’nın Daşkent köyündeki akrabalarına ulaşması üzerine âşığın mezarını Daştepe köyüne taşınmış ve köy kabristanlığına defnedilmiştir (Kamaloğlu 2010: 85; Nəbioğlu 2010: 12).

Yayımlanmış çalışmalarda Dereçiçekli Âşık Ali hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Mevcut bilgiler ise onun biyografisiyle ilgili olup sanatı ve şiirlerine dair malumat yoktur. Bununla birlikte, Dereçiçek (Göyçe) mektebinin yetiştirdiği bir âşık olmasına rağmen Âşık Ali’nin Borçalı âşık mektebinin gelişmesinde ve zenginleşmesinde de büyük emeği olduğu ifade edilmektedir. Ayıca koşma ve gıfılbendlerine nispeten şiirlerinde tecnis şeklini daha az tercih ettiği belirtilmektedir (Kamaloğlu 2010: 85; Pirsultanlı 2010: 110).