Madde Detay

Ali Bâkî Gül, bir görüşe göre 1897 yılında Amasya Merzifon'un Harız (Gümüştepe) köyünde dünyaya gelmiştir (Günaydın 2008: 156). Başka bir görüşe göre Nevşehir'in Hacıbektaş ilçesinde (Bezirci 1993:77; Özmen 1998:157) ve diğer bir görüşe göreyse Mersin Tarsus'ta doğmuştur (Kalkan 1991: 188). Şairin doğum yeri ve hayatı konusunda farklı bilgiler mevcuttur. Ancak Yusuf Turan Günaydın'ın çalışması Ali Bâkî Gül'ün oğlu Muhsin Gül'den derlenen bilgileri içerdiği için şairin doğum yerinin Merzifon'un Harız (Gümüştepe) köyü olduğu düşünülmektedir. Şair Sıtkı Pervane'nin oğludur. Gençliğinde çok yer gezen âşık, öğrenimini Sıtkı Baba'nın da hoca olduğu Hacı Bektaş Tekkesi'nde yapar. Bektaşî tarikatına bağlanır. I. Dünya Savaşı'nın sonunda evlenen şairin, oğlu Hamdullah Gül de kendisi gibi şairdir (Bezirci 1993: 77).

1925'te tekkelerin kapatılması üzerine babasıyla Merzifon'un Harız (Gümüştepe) köyüne yerleşir. Babasının ölümünden sonra uzun süre bu köyün imamlığını yapar (Bezirci 1993: 77). İmamlık dışında askerde öğrendiği terzilik ve marangozluk işleriyle de uğraşmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında ise halka sivil savunma kursu vermek üzere görevlendirilmiştir (Günaydın 2008: 156). 1955 yılında hastalandığından dolayı tedavi için Adana'da ikamet eden oğlu Muhsin Gül'ün yanına gider. Tedaviden sonra tekrar Harız'a dönen âşık, 24 Aralık 1956'da vefat eder (Bezirci 1993: 77). Köylüler tarafından Göğce Dede ziyaretgâhının bulunduğu tepeye gömülür. Ölümünden yirmi iki gün önce ilgilendiği bütün işleri bırakıp kalan zamanını okuyarak ve yazarak geçirmek istemiştir. Son şiiri 2 Aralık 1956 tarihini taşımaktadır (Günaydın 2008: 156).

İlk şiirlerinde Bakî mahlasını kullanan şair XVI. yüzyılın ünlü şairlerinden Bâkî ile karıştırılabileceği uyarıları üzerine bu mahlası kullanmayı bırakır (Günaydın 2008: 156). Babası tarafından kendisine verilen Ali Bâkî mahlasıyla şiirlerini yazar. Şairlik eğitimini de babası Sıtkı Pervane'den alır.

Ali Bâkînin şiirlerinin çoğu tekke edebiyatının genel özelliklerini ve simgelerini taşır. Yazdığı şiirlerin dinsel ve gizemsel yönü ağır basar. Bunların yanı sıra âşık tarzında yazdığı şiirleri de başarılı bulunur (Bezirci 1993: 77; Özmen 1998: 157). Çay ve sigara tiryakisi olduğu için semaver methiyeleri ve sigaranın zararlarına dair öğüt ve taşlamaları bulunur. Toplumsal rahatsızlıklar ve sıkıntılar hakkında taşlama ve destanlar kaleme alır. Şairin yaşadığı dönemde yaşanan çay, kahve, şeker ve gaz kıtlığı, karaborsa hadiseleri, ekin alımlarındaki usulsüzlükler, yolsuzluk ve rüşvet olayları, deprem ve sel felaketleriyle ilgili çok sayıda destanı vardır (Günaydın 2008: 159). Yabancı sözcüklere şiirlerinde az yer veren Ali Bâkînin duyarlı, içten ve yalın bir söyleyişi vardır. Divan-ı Ali Bâkî ve Yeni Doğan Mevlid-i Şerif adlı iki eseri bulunmaktadır (Bezirci 1993: 77; Özmen 1998: 157).