Madde Detay

Ârif mahlaslı şairin gerçek adı Ağa Hüseyin’dir (Bağırov 1995: 38). Doğum tarihi bilinmemektedir. En büyük erkek çocuğu Abdürrezzak’ın 1788 doğumlu olduğuna bakılırsa, Ârif'in de 18. yüzyılın ikinci yarısında doğduğu söylenebilir (Çingizoğlu 2012: 273). Tebriz’de doğmuş, medrese eğitimi almış, daha sonra Karabağ’a giderek hayatının sonuna kadar Şuşa’nın Tebrizli Mahallesi'nde ikamet etmiştir (Çingizoğlu 2012: 273-274). Şuşa’ya ne zaman taşındığını tam olarak bilemesek de, yine Abdürrezzak’ın Şuşa’da doğduğundan hareketle, Ârif'in 1788'den önce Karabağ’a gittiği anlaşılmaktadır. Matematikten anlarmış (Bağırov 1995: 38). Bazı kaynaklar vefat tarihini 1220/1805-06 olarak gösteriyorsa da, Çingizoğlu son yıllarda arşiv belgelerine dayandırdığı çalışmasında Ârif’in dört erkek ve bir kız çocuğu olduğunu, en küçük erkek çocuk olan Hazret Kulu’nun 1805'te doğduğunu ve şairin 1227-28/1813’te vefat ettiğini tespit etmiştir (2012: 274).

 Dîvân’ı bugüne kadar ortaya çıkarılmamıştır. Müctehidzade, tezkiresine Ârif’in 3 gazelini almıştır. Fakat şiirlerinin bununla sınırlı olmadığı anlaşılmaktadır. Köçerli, Hüseyin Efendi Gaibov’un Azerbaycan’da Meşhur Olan Şuaranın Eş’arına Mecmuadır adlı eserinde Ârif’in şiirleri olduğunu söylüyorsa da, yanlıştır (2005: 206).

Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı.

Çingizoğlu, Enver (2012). Şuşa Şeheri: Tebrizli Mehellesi. Bakü: Zerdabi.

Köçerli, Firidun Bey (2005). Azerbaycan Edebiyyatı. C. 1. Bakü: Avrasya Pres Yay.

Gazel

Güneş nûru değil pertev salub kevn ü mekân üzre

Yüzün nûrudur ol ey meh düşüb ‘aks âsmân üzre

Revân ol cânib-i bûstâna ey serv-i revân tâ gör

Yüzin toprağa koymuş serv-i ser-keş bûstân üzre

Sarardı nergis-i mestün gamından nâtüvân nergis

Yüzün gül gördü hacletden kızardı gül-sitân üzre

Götürgeç perde yüzden şûriş ü gavgâ bülend oldu

Kıyâm etdi kıyâmundan kıyâmetler cihân üzre

Kadem bas başına tâ pây-mâl et ser-firâz olsun

Koyub baş hasta Ârif pâsbân tek âsitân üzre

Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 38.