Madde Detay

Hayatı hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Sadettin Nüzhet Ergun, şiirlerinden hareketle 18. yüzyıl şairi olduğunu tahmin ettiğini belirttiği Âsaf’ın muvaffakiyetli bir şair olarak gösterilemeyeceğini, şiirlerinde vezin ve kafiye hatalarına bile tesadüf edildiğini, tezkirelerin bu yüzden kendisinden bahsetmemiş olabileceğini söyler (1936: I/100). Dîvân’ında Sultan Ahmed’den söz edişi ve nazire yazdığı şairler ile Dîvân’ının istinsah tarihi (1726-27) düşünüldüğünde 17. yüzyılın ikinci yarısı ile 18. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış olması kuvvetle muhtemeldir. 

Âsaf Divanı’nın biri Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Kitaplığı 874 numarada, diğeri Süleymaniye Kütüphanesi Fatih Kitaplığı 3778 numarada kayıtlı iki nüshası vardır. Ayrıca Köprülü Kütüphanesi Ahmed Paşa 363 numarada cönk biçiminde tertip edilmiş, içinde Âsaf’ın el yazısıyla yazdığı şiirlerin de olduğu bir mecmuada da bazı nazire şiirleri ile Dîvân’ında yer alan şiirlerin büyük ekseriyeti bulunmaktadır. Dîvân’da 1089 gazel, 27 muhammes, 8 müseddes, 1 müsebba, 2 muaşşer, 4 murabba, 5 kıta, 48 rubai, 15 nazm ve 19 müfret vardır. Dîvân'ın tenkitli metni doktora tezi olarak hazırlanmıştır (Kaya 2009).

Oldukça hacimli bir Dîvân sahibi olmasına karşılık, Âsaf'ın kaside yazmamış olması dikkat çekicidir. Dîvân'ındaki şiirlerin hemen tamamı naziredir. En çok nazire yazdığı şairler Şeyhülislâm Yahyâ, Gelibolulu Âlî, Sabrî, Bâkî, Fuzûlî, Nef‘î ve Sânî’dir. Beğendiği pek çok şaire nazireler yazan Âsaf, çok şiir yazdığı için tekrarlara düşse de başarılı sayılabilecek şiirleri de vardır. Şiirlerinde bazı aruz ve söyleyiş kusurlarına rastlanmaktadır. Bazı şiirleri oldukça sadeyken bazılarında dilin ağırlaştığı görülür. Nazire yazdığı şairlerden fazlaca etkilenen şairin bazı nazireleri tanzir ettiği şairi tekrardan ibaretken yer yer orijinal söyleyişler yakalayabilmiştir. Şair, Nâbî’ye yazdığı bir nazirede Nâbî, Nef‘î’ye yazdığı bir nazire şiirde Nef‘î üslûbuna bürünür.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C. I. İstanbul. 100.

Karatay, Fehmi Edhem (1961). Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu II. Topkapı İstanbul: Sarayı Müzesi Yay. 210.

Kaya, Hasan (2009). 18. yy. Şairi Âsaf ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). I-II. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kaya, Hasan (2011). “18. Yüzyıl Şairi Âsaf’ın Nazireleri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 24: 179-220.

Komisyon (1967). İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu III. İstanbul: MEB Yay. 889-890.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî , Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay. 46.

Gazel

Sînesin sîneme kor nâz ile cânân bu gice

Sarılur yarama san merhem-i Lokmân bu gice

Gün gibi âlemi seyr eyledigin gûş itdüm

Gelmedün hânemüze ey meh-i tâbân bu gice

Yine fehm eylesem âyâ kime hem-sâgarsın

Âlemi eyledi pür-nâle-i mestân bu gice

Dil ruhun nûrına pervâne idi reşkinden

Girdi âteşlere gör şem‘-i şebistân bu gice

Sohbet-i zümre-i rindâna taleb-kâr ise hep

Âsaf’ın pâyına yüzler süre yârân bu gice

(Kaya, Hasan (2009). 18. yy. Şairi Âsaf ve Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). I-II. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. II/792.)