Madde Detay

Âşık, Çankırı’nın Çerkeş ilçesine bağlı Atkaracalar köyünde yörede Gazi Bey namıyla tanınan Mustafa Bey ile Fatma Hanım’ın kızı olarak dünyaya gelir. Bânû’nun doğum tarihi konusunda kaynaklarda farklı bilgiler yer alır. Âşığın doğum tarihini Onay 1862 (1930: 115), Sevengil 1863 (1967: 59) ve Cunbur ise 1864 (2011: 257) olarak belirtir. Doğum tarihi gibi eğitim durumu da tartışmalıdır. Sevengil (1967: 59) okuma yazması olmadığı bilgisini verirken Onay (1930: 115) ve Ergun (1945: 740) hem ilk tahsilini köyündeki mektepte tamamladığını hem de okuma yazması olmadığını ifade ederek bu konuda çelişkili bilgi verir. Mensup olduğu aile köyün zengin ve hatırı sayılır ailelerinden biridir. Bânû hayatı boyunca hiç evlenmez. Yirmi yaşından itibaren evinin idaresini eline alan Bânû, kalabalık olan ailesini zekâsı, vakarı ve fedakârlığıyla idare eder. Gerek babasının sağlığında gerek vefatından sonra köydeki evlerinin altında bulunan odaya gelen misafirlerle görüşerek onlardan ahalinin durumu hakkında bilgi alır. Bu odaya en çok gelen kişi ise Geredeli saz şairi Figânî'dir. Hayata daima pozitif bakan bir kişi olmasından dolayı sürekli şen ve etrafına mutluluk saçan bir kişiliğe sahip olduğu bilinir. Kâdirî tarikatına mensup olan Bânû, Ilgaz’ın Yerkuyu Köyü’nde yaşayan Kâdirî şeyhlerinden şeyh oğlu Mehmed Nuri Efendi’ye bağlanır (Onay 1930: 115-116). Bânû’nun ölüm tarihini Onay (1930: 116) ve Cunbur (2011: 259) 1914, Sevengil (1967: 59) ise 1916 olarak belirtir.

Eldeki mevcut şiirlerinde “Bânû” mahlasını kullandığı görülen âşığın, genel olarak manzumelerinde bu mahlası tercih ettiği çıkarımında bulunulabilir. Bânû’nun şiire merakı saz şairlerini dinlemekle başlar ve sonraları tarikatta olduğu gibi şiirde de örnek aldığı kişi şeyhi Mehmed Nuri Efendi olur. O, şeyhine bağlılığını dile getiren birçok şiir de yazar. Nuri Efendi’nin de onun için yazdığı şiirleri vardır (Cunbur 2011: 257-258). Âşık, yirmi bir yaşında evin idaresini eline almasının yanında babasının sağlığında ve onun ölümünden sonra evlerindeki misafir odasını bir irfan ve edebiyat kulübü gibi bir mekâna çevirir. Burada ağırladığı misafirleriyle birlikte kendisi de şiirler söyler (Sevengil 1967: 59). Bânû, yaradılışı itibarıyla girişken bir yapıya sahip olduğu için yaşadığı yere gelen âşıkların fasıllarını dinlemekten ve onlarla oturup muhabbet etmekten uzak durmaz. En çok Geredeli Âşık Figânî ile hasbihal eder. Bu şekilde âşıklık geleneğini takip ederek kendisini de geliştirme imkânına sahip olur (Onay 1930: 115-116).

Üslubu sadedir ve dili çok iyi kullanan bir âşıktır. Bir dîvân teşkil edecek derecede çok olan şiirlerini ölümünden iki yıl önce bilinmeyen bir sebepten dolayı 1912 yılında yakar. Bundan dolayı günümüze çok fazla şiiri intikal etmez.

Manzumelerini genel olarak dörtlükler hâlinde yazmasının yanında beyit nazım birimini kullandığı şiirleri de vardır. Şiirlerinde hece veznini daha fazla tercih eden Bânû, az da olsa aruz ölçüsünü de kullanır. Şiirlerinde tasavvufî aşkı ve mensubu olduğu tarikatın erkân ve adabını, şeyhine olan bağlılığını konu edinmesinin yanında beşerî aşkı anlatan manzumeleri de vardır (Onay 1930: 115-116).