Madde Detay

Asım Bezirci, Erzincan’da Mollagüzel Mahallesinde Hamdi Bezirci ile Refika Hanım’ın çocuğu olarak dünyaya geldi. Doğum tarihini “Nüfuz cüzdanımda ‘doğum tarihi: aslı 1928, tashihi 1927’ yazılı” (Özyalçıner 2009: 46) şeklinde ifade eder. Ailenin on bir çocuğu daha olur ama hayatta kalan tek çocuk Asım Bezirci’dir. Marangozluk ve inşaat işlerinden anlayan babası Devlet Demiryollarında işçi olarak yirmi dört yıl çalıştıktan sonra emekli olmuştur. Annesi ise okuma-yazma bilmeyen ama kitaplara ilgi duyan bir kadındır. Ailenin tek çocuğu olan Asım Bezirci ilgi gösterilen bir çocuk olarak büyür.

İlkokulu Erzincan’da bitirdi. Bütün sınıfları pekiyi derece ile geçti. Erzincan’da 1939'da meydana gelen depremde evleri yıkılınca ailecek Mersin’e göç ettiler. Bu zamanda çektiği sıkıntıları bir deftere yazdı. Mersin’de bir yıl kaldıktan sonra Erzincan’a döndüler. Ailenin maddî durumundan dolayı parasız yatılı imtihanlarına girdi, ortaokul ve liseyi parasız yatılı olarak okuma hakkı kazandı.

1940’ta Erzurum’a gitti. Ortaokul ikinci sınıftan lise sona kadar beş sene Erzurum’da okudu. Bu sırada sınıf arkadaşlarından biri Fethi Naci’dir. Bu yıllarda roman okumaya ağırlık verdi.

1946'da İstanbul’a üniversite okumak için gitti. Bekçilik yapan dayısının yanına yerleşti, 4 Kasım 1946’da 4126 numara ile Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne kaydoldu (Özyalçıner 2009: 58). Hocalarından biri olan Mehmet Kaplan’la aralarında edebiyat konusunda tartışmalar olurdu. Bitirme tezini de Mehmet Kaplan’dan aldı. Kaplan, yurt dışına gittiğinden Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ilgilendiği Bezirci, "Abdülhâk Hamit’in Tarık yahut Endülüs Fethi Adlı Oyunu" teziyle 28 Haziran 1950’de 1528 sayılı diplomasıyla mezun oldu (Özyalçıner 2009: 61).

1950'de Türkiye Sosyalist Partisi’ne kaydoldu. Gerçek gazetesinde çalıştı. A. Toplumcu imzasıyla siyasal fıkralar yazdı, sosyalist yazarlardan çeviriler yaptı. 18.12.1950’de tutuklandı. Bir buçuk yıl hapis yattı. 1952’de tutuklanıp altı ay, 1956’da tekrar tutuklanıp altı ay daha hapis yattı. 1957’de askere gitti, yedek subaylığını Ankara’da Zırhlı Birlikler’de yaptı. Seçilmiş Hikâyeler ve Pazar Postası dergilerinde edebiyatla ilgili yazılar yayımladı. Bu yazılarında Halis Acarı takma adını kullandı. Unilever’de iş buldu. On üç yıl burada, beş yıl Baker’de muhasebe servisinde çalıştı. 1963 yılının Ağustos ayında annesini kaybetti. 1964 Mayıs’ında Refika Tuner ile nişanlandı ve 4 Temmuz 1964’te evlendi. 1978’de Baker şirketinden emekli oldu (Özyalçıner 2009: 36-38). Pek çok edebiyat ve sanat dergisinin kuruluşunda, yayın kurulunda, çevirmen ve yazar kadrosunda ismi görüldü. 1993’te Sivas’ta hayatını kaybetti.

İlk denemelerini hikâye türünde yazdı. İlk yazısı 11 Nisan 1943 tarihinde Erzurum gazetesinde çıktı: “Bir Gecenin Serabı”. İlk şiirlerini de lisedeyken yazmaya başladı. 26 Şubat 1944’te “Dönüşte Erzincan” şiirini yazdı. Bu şiirlerde Rıza Tevfik, Orhan Seyfi, Necip Fazıl, Ahmet Haşim gibi şairlerden izler görülür (Özyalçıner 2009: 55). Lise son sınıfta ise Nâzım Hikmet ve Orhan Veli’nin şiiriyle tanıştı. İlk eleştirisi ise okulun duvar dergisinde Abdülhak Hamit’in oyunlarıyla ilgili Fethi Naci ve Turhan Gürkan’la hazırladıkları bir yazıydı (Özyalçıner 2009: 56). Basılan ilk eleştirisi ise 1955’te Fikret Arıel takma adıyla “Ülkücülük Bakımından Sisler Bulvarı ile Yağmur Kaçağı” (Forum dergisi, 15.7.1955) oldu (Özyalçıner 2009: 40). Lisedeyken romantiklerin yanında gerçekçi yazarları da okumaya başladı, bu okumalarında Gorki’nin etkisi görülür. Lise son sınıfta Stendhal, Flaubert, Balzac gibi yazarları okudu (Özyalçıner 2009: 57).

Üniversitede okumalarına devam eden Bezirci, André Gide’den Avni İnsel’in çevirdiği Dünya Nimetleri adlı eserden etkilendi. Hint şairi Tagore’un da etkisiyle mensur şiirler yazdı ve bunları “Hayaller İklimi” adıyla bir defterde topladı (Özyalçıner 2009: 59).

Toplumcu düşüncelerle üniversite ikinci sınıfta tanıştı. Türkiye Sosyalist Partisi’nin yayın organı Gerçek gazetesinde çeviriler, fıkralar, incelemeler yayımladı. Siyasal fıkralar “Apaçık-Dosdoğru” başlığı altında A. Toplumcu imzasıyla, diğer yazılar Bezircioğlu imzasıyla çıktı (Özyalçıner 2009: 62). Hapisteyken yazılar ve eleştiriler yazmaya devam etti, çeviriler yaptı. Seçilmiş Hikâyeler ve Pazar Postası’nda Fransızca gazete ve dergilerden alınan sanat haberlerini çevirmeye başladı. 1959'a kadar yazılarında Halis Acarı adını kullandı. Bu yıllarda A, Köprü, Salkım, Dost, Yeditepe’de yazıları yayımlandı. 1959’da ve 1972’de Türk Dil Kurumu’na üye olmak için başvuruda bulundu; ancak ikisinde de reddedildi. 1960’lı yılların başından itibaren eserleri yayımlanmaya başladı. Çok Kapılı Oda (1961) ve Günlerin Götürdüğü Getirdiği (1962) adlı kitaplarını Ataç Yayınları’nda kendi parasıyla yayımlattı (Özyalçıner 2009: 72).

1960-1970 yılları arasında Yelken, Ataç, De, Su, Evrim, Yön, Yeni Dergi, Soyut, Papirüs, May, Yordam, Yeni Gerçek’te imzası görüldü (Özyalçıner 2009: 75).

1970 sonrasında Halkın Dostları, Yeni A, Güney, Yeni Dünya, Tiyatro 76, Dönemeç, Milliyet Sanat, Türkiye Yazıları, Sanat Emeği’nde yazıları yayımlandı. Yeni Ortam, Vatan, Politika gazetelerinde de yazıları çıktı (Özyalçıner 2009: 79).

1980 sonrası Yazko Edebiyat, Varlık, Düşün, Dönemeç, Sanat Olayı, Günümüzde Kitaplar, Yeni Düşün, Karşı Edebiyat dergilerinde yazdı (Özyalçıner 2009: 80).

Bertholt Brecht’ten A. Kadir’le birlikte çevirdiği Halkın Ekmeği adlı şiir kitabının beşinci basımı, 1971’de May Yayınlarından çıkan On Şair On Şiir kitabı, 1974’te üçüncü basımı yapılan Jean Freville/Georgi Plehanov’un Sosyalist Gözle Sanat ve Toplum adlı çevirileri toplatıldı (Özyalçıner 2009: 80).

1986’da Halkımızın Diliyle Barış, 1987’de Şairlerimizin Diliyle Barış adlı kitapları yayımlandı (Özyalçıner 2009: 81).

“Dönemin öznel-izlenimci eleştiri yöntemine karşı nesnel-bilimsel eleştiri yöntemini savundu. Nesnel-bilimsel eleştiri kuramının öncüsü, kuramcısı ve uygulayıcısı olarak kendisine yönelik eleştirileri tartıştı. Ayrıca bu eleştiri anlayışını Marxçı eleştiri anlayışıyla birleştirme çabası içinde oldu.” (Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi 2003: 216).

1960’lı yıllardaki Marksist eleştirinin önemli temsilcilerinden biri olan Bezirci, yaşadığı dönemde önemli bir otorite olan Nurullah Ataç’ın eleştiri anlayışının karşısına materyalist diyalektik bir anlayışla çıkar. “Toplumsal düşüncenin gözde olduğu dönemde bizzat kendisi otorite olacaktır… Reel sosyalizmin gözden düşüşüyle birlikte Asım Bezirci’nin otoritesini kaybettiğini görürüz.” (Tosun 2003: 698).

Kendi eleştiri anlayışını şöyle açıklar: “Yargının doğru olması, nesneye (esere, gerçekliğe) uygun olmasına bağlıdır. Uygunluk ise daha çok şöyle bir tutumla sağlanabilir: Yargılayan kişi, nesneyi iyi tanımalıdır. Bunun için elinden geldiğince kendinden uzaklaşarak -kendini aşarak- nesneye yaklaşmalıdır. Nesneyi basamak yaparak kendi özel duygu ve düşüncelerini, önyargılarını, yaşantılarını belirtmekten kaçınmalıdır. Duygu, sezgi ve us gücünü nesneyi anlamaya, çözümlemeye, ayrıntılara inerek açıklama vermelidir. Nesnenin -özne dışında- taşıdığı özellikleri ortaya çıkarmaya, “eser-sanatçı-çağ” ilişkilerini göstermeye çalışmalıdır. Bu çalışmayı köstekleyen her türlü davranıştan uzaklaşmalıdır: Dogmacılıktan, mutlakçılıktan, idealizmden, izlenimcilikten, aşırı görecelikten, tek yanlılıktan kurtulmalıdır. Bir sanatçı gibi değil, geniş görüşlü bir bilgin gibi davranmalıdır. Yaratıcılığa özenmemelidir. Gerekirse felsefeden, estetikten, mantıktan, tarihten, bilimsel yöntem ve verilerden yararlanmalı; araştırmalar, karşılaştırmalar, incelemeler yapmalı; belgeler, örnekler toplamalıdır. Bunları yapmadan, nesnenin kuruluşunu, özelliklerini iyice öğrenmeden yargıya geçmemelidir. Yargısını verirken, öğrendiklerinden çıkardığı sonuçları göz önünde tutmalıdır. Örneksiz, gerekçesiz, ölçütsüz, temelsiz konuşmamalıdır. Konuşunca da bütün kişisel hesapları, tutkuları, ilişkileri unutmalı, dürüst, sorumlu ve yürekten olmalıdır: Yani “nesnel” olmalıdır.” (Özyalçıner 2009: 44).

Yaşadığı dönemin en çok eser veren yazarlarından biri olan Asım Bezirci, inceleme ve derleme türünde verdiği eserlerle dikkati çeker. Ölümünün ardından yakın dostlarının yazılarından oluşan Asım Bezirci’ye Saygı kitabı yayımlanır.