Madde Detay

Sultân I. Selîm devri şairlerindendir. Kâtipler zümresindendir. Latîfî’nin (Canım 2000: 187) verdiği bilgiye göre o; Rumeli’nden, işret ehli ve rind tabiatlı biridir. Öyle ki ebedîlik diyarına “meyhane köşesinde kadeh elde” gitmiş gibidir. Vefatı Sultân Selîm devrinin sonlarına rastlamaktadır. Latîfî’nin “Kısmet olıcak ârif ü rinde mey ü şâhid / Tesbîh ile seccâde virilmiş sana zâhid” matlaını; Hasan Çelebi’nin “Aydın vilâyetindendür” ve Âşık Çelebi'nin “Gâlibâ Aydın ilindendür” ifadeleri ile söz ettikleri Bezmî’ye ait göstermeleri nedeniyle Rumelili ve Aydınlı “Bezmî”lerin aynı kişi olduğu düşünülmektedir. Nitekim Âşık Çelebi ve Hasan Çelebi, Aydınlı Bezmî maddesinde onun çeşitli ilimler tahsil ettikten sonra mülâzimîn zümresine dâhil olduğunu, bazı ümerâ ve ümenâ ile Rûm illerinde gezip dolaştığını, bu esnada da vefat ettiğini belirtmektedirler (Kılıç 1994: 193-194; Kutluk 1989: 211). Latîfî’nin şairi “Rûmelinden” diye kaydetmesi de muhtemelen sözü geçen vefat yerinden kaynaklanmaktadır. Şemseddîn Sâmî’nin (1306: 1307), Aydınlı Bezmî’nin Rumeli’nde iken vefat ettiğini söylemesi de bu tahmini doğrular niteliktedir. Diğer yandan, Sehî Bey’in Heşt Behişt’te “Anadolu yöresinden” dediği “Bezmî”nin yazdığını belirttiği beyitler (İsen 1998: 214) Meşâirü’ş-Şu’arâ’da Aydınlı Bezmî maddesinde yer almaktadır (Kılıç 1994: 194). Dolayısıyla bir karışıklık söz konusudur ve büyük ihtimalle dört tezkirede sözü edilen “Bezmî”ler aynı kişidir. Bu bağlamda Nâil Tuman’ın (2001: 98) Aydınlı Bezmî’yi Rumelili Bezmî’den ayrı bir maddeye alarak “Kâdî Bezmî. Aydınlı” ifadesiyle tanıttığına ve Kanûnî Sultân Süleymân devri şairi olarak gösterdiğine, ancak Sehî Bey’le Âşık Çelebi’de geçen örnek beyitleri de bu şaire aittir diye verdiğine işaret etmek, bunu da söz konusu karışıklığın bir yansıması kabul etmek gerekmektedir. Kaynaklarda Bezmî’ye ait herhangi bir eserden söz edilmemektedir. Sehî Bey, Bezmî’nin nazmını tatlı, şiirlerini güzel bulmakta (İsen 1998: 214); Latîfî ise şiirlerinin hayat tarzına uygun şekilde rindâne ve mestâne olduğuna değinmektedir (Canım 2000: 187).

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1998). Sehî Bey Tezkiresi - Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (1994). Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Tenkitli Metin). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.

Şemseddîn Sâmî (1306). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 2. İstanbul.

Şi’r

Alsa eline sâkî-i hûrî-likâ kadeh

Bahs eyler idi kâse-i Kevserle hâ kadeh

Bir şerbet eylemiş yine la’l-i müzâbdan

Gam hastasına virmege sâkî şifâ kadeh

Sâhir degül mi âteş-i âb ile cem’ ide

Alsa eline sâkî-i lu’bet-nümâ kadeh 

(Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 188.)

Beyt 

Tolmadın peymâne ben peymâneyi terk itmezem

Böyledür peymâneyile ahd ü peymânum benüm

(Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 187.)

Beyt 

Kısmet olıcak ârif ü rinde mey ü şâhid

Tesbîh ile seccâde virilmiş sana zâhid 

(Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay. 187.)