Madde Detay

Borlu Âşık Safaî'nin asıl adı Tunay Özkan'dır. Âşık, 6 Aralık 1962'de Niğde'nin Bor ilçesinde doğmuştur. Annesinin adı Remziye, babasının adı Ziya'dır. Annesiyle babası akraba olup Özden, Sabri ve Tülin adlarında üç kardeşi vardır. Özkan'ın dedeleri Karakeçeli olup Fatih Sultan Mehmet döneminde Konya Karaman'dan Selanik'e gönderilmiştir. 1924'te nüfus mübadelesiyle Tunay Özkan'ın dedesinin dedesi ve diğer akrabaları Aksaray'a gelip yerleşmişlerdir. Ailesinin bazı fertleri Aksaray'dan ayrılıp Ankara'ya, Kayseri'ye, Manisa'ya ve İzmir'e göç etmiştir. Tunay Özkan'ın dedesi Sabri ise Bor'a yerleşmiştir. Soyu ile ilgili bir şiirinin dörtlüğü şöyledir: "Dedem Kör Seyit namıyla tanınır./Kabri Aksaray Yeşilyurt'ta anılır./Bize Türk değil diyenler hep yanılır/Soyum Türk Müslümanız Elhamdulilllah" (Elitaş 2006: 115). Tunay Özkan, ilkokul mezunu olup ilkokulunu Bor Zafer İlkokulunda tamamlar. Babasının esnaf oluşundan dolayı işlerin yoğunluğu sebebiyle okula gönderilmez ve babasının yanında çalışarak hayatını sürdürür. Askere gidinceye kadar babasının işyerinin yanısıra çeşitli işlerde de çalışır. 1982'de vatani görevini vapmak üzere askere gider. Acemi eğitimine Denizli'de başlayan Özkan, usta birliği için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne gider. 15 Temmuz 1983'te Kıbrıs'ta cumhuriyet ilan edildiğinde âşık, asker olarak Güzelyurt'ta vatani görevini yapmaktadır. Askerlik dönüşünde babasının işlerini yürütmek için esnaflığa başlar. 1983'ün sonuna doğru görücü usulüyle Şenay hanımla nişanlanır, daha sonra dünya evine girer. Seyit Tuncay adında bir oğlu ve Pınar adında ise bir kızı vardır. Evlendikten sonra babasının işinden ayrılan âşık, kendi işini kurar. Ancak esnaflığı uzun sürmez, ekonomik kriz nedeniyle inşaat malzemesi dükkanını kapatmak zorunda kalır. Daha sonra Bor Belediyesinde işe girer ve 2012 yılında emekliye ayrılır. Hâlen Bor'da ikamet etmektedir.

Borlu Ozan Safaî, küçük yaştan itibaren şiirler okumuş ve dinlemiştir. Dayısı Gülhan Batur'un TRT sanatçısı olmasından dolayı türküler onun vaz geçilmezidir. Onun türkülere olan aşırı sevgisi dayısının sanatçı oluşundandır (Bakırcı 2017: 54). Âşık, şiirlerinde Borlu Ozan Safaî, Safaî, Âşık Safaî, Âşık Tunay ve Ozan Tunay gibi mahlasları kullanmıştır. Ozan Poyrazoğlu'nun Niğde'ye geldiği bir gün mahlası konusunda Tunay Özkan'a tavsiyede bulunur. Poyrazoğlu, âşığımızdan Safaî'lerin karışmaması için Borlu Ozan Safaî mahlasınını kullanmasını ister. O günden sonra Tunay Özkan, söylediği veya yazdığı şiirlerinde Borlu Ozan Safaî mahlasını kullanır. Borlu Ozan Safaî; Yunus Emre, Karaca Oğlan, Köroğlu, Âşık Sümmanî, Niğde'nin manevi mimarlarından Ahmet Kuddusî, Âşık Tâhirî ve Kemalî Baba'dan, günümüz âşıklarından Âşık Şeref Taşlıova, Adanalı Âşık İmamî ve Gül Ahmet Yiğit'ten etkilendiğini söylemiştir. Şiir yazmak için aşka tutulmak gerktiğini söyleyen Âşık Borlu Safaî, ilk şiirini 1978'de yazmıştır. Tunay Özkan, âşıklık geleneğinde şiir söyleyen pek çok âşıkta olduğu gibi bade de içmiştir. Tunay, bir gün yorgun eve gelir. Sedirde otururken bir ağırlık çöker ve uykuya dalar. Rüyada üç pir yanına gelir. Pirlerden biri bir kap içerisinde kendisine bade sunar. Âşık Safaî sunulan badeyi içer. Bade sunan pir "Sana söz verdik, saz vermedik" der (Özmel, 2009: 1061; Bakırcı, 2010: 23). Diğer badeleri içmeden Safaî uykudan uyanır. Tunay Özkan'a rüyada mahlas verilmemiştir.

Şiirlerini hece ölçüsü ile yazmıştır. Şiirlerinde 7, 8 ve 11'li hece ölçüsünü kullanmıştır. Bu ölçüler içerisinde en çok 8 ve 11'li ölçüyüve kafiye olarak da en çok yarım kafiyeyi tercih etmiştir. Ayrıca 12, 13 ve 14 heceli şiirler de yazmıştır (Elitaş 2006: 118-120). 2000'e yakın şiiri bulunan âşık, şiirlerinde genellikle aşk ve tabiat konularını işler. Bu konuların dışında dinî, millî ve toplumsal konular üzerine de şiirler yazar. Toplumsal konularda yazdığı şiirler daha çok taşlama niteliğindedir. Niğde'nin tarihî ve kültürel yapısıyla doğal güzelliklerini anlatan şiirleri de vardır.

Özkan, Cemal Safi şiir yarışması ile Ankara Ozanlar Vakfının düzenlediği şiir yarışmasına katılmış ve bu yarışmalar dışında çeşitli kuruluşların düzenlediği âşıklar gecelerine de davet edilmiştir. Konya Âşıklar Bayramı, Develi Seyranî Şenlikleri, Hacı Bektaş Veli Anma Şenlikleri gibi etkinliklere katılarak şiirlerini okumuştur.

Şiirlerinden bazıları tanınmış ve mahallî sanatçılar tarafından bestelenmiştir. Bu sanatçılar arasında Fatih Kısaparmak, Ekrem Çelebi, Ahmet Aslan, Taner Ongun, Hasan Bayburt, Mahmut Emin Dinçbilek, Emre Tunçdemir gibi sanatçılar sayılabilir. Benzeri Bulunmaz Köylü Güzeli ve Aşk Ataşı adlı şiirleri bestelenen şiirler içinde en meşhurlarındandır.

Tunay Özkan ile ilgili lisans ve yüksek lisans tezleri hazırlanmıştır. Lisans tezi Hülya Kendirli tarafından 2012 yılında Ahi Evran Üniversitesinde, yüksek lisans tezi ise Ertuğrul Elitaş tarafından 2006 yılında Niğde Üniversitesinde (şimdi Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi) yapılmıştır.

Özkan, şiir söylemenin ve yazmanın dışında Niğde'nin kültürüne ve tarihine ait yazılar da kaleme alır. Yeşil Bor ve Bor’un Sesi adlı yerel gazetelerinde hem şiirlerini hem de yazılarını haftada iki gün yayımlamaktadır.

Âşık Safaî’nin kayıtlara geçmeyen başka bir özelliği de ocaklı oluşudur. O; Karabasan, Kapoz veya Goncoloz gibi kötü ruhların musallat olduğu insanları tedavi etmektedir. Bu dışında yılan, akrep, arı sokmalarına ve nazara karşı tedavi yöntemlerini de uygulamaktadır. Tunay Özkan yılan, akrep ve arı sokmalarını tuza okuyarak engellediğini söylemektedir.