Madde Detay

İstanbul’da doğdu. Bâb-ı Defterî’de metruk başmuhasebe kalemine devam ettikten sonra 1251/1835-36’da Divan-ı Hümayun kalemine ardından da Divan-ı Mühimme ve Maliye Mektûbî odalarına nakl edildikten sonra hacegânlık rütbesini aldı. 1265/1848-49 yılında rütbe-i sâlise ile Ankara Mal Müdürlüğü'ne atandı. Ancak bir yıl sonra bu görevden azledildi. İstanbul’a döndükten sonra bir müddet daha Maliye Mektûbî Odası'na devam etti. 1268/1851-52 yılında Erzurum Defterdarlığına atandı. Trabzon defterdarlığı da yapan Câzim Efendi, daha sonra İzmir Duhan Gümrüğü nazırlığında bulundu. Sicill-i Osmânî’de 1286/1869-70’de öldüğü kayıtlıdır (Akbayar 1998: 385).

Câzim’in herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında elde bilgi bulunmamaktadır. Çaylak Tevfik, Câzim’in emekli olduktan sonra zamanının çoğunu şiir yazmakla geçirdiğini ancak bir divan tertip edip etmediğinin bilinmediğini belirtir (Kutlar 2012: 150). Fatîn de şairin bir hayli şiirinin olduğunu söyler (Çifçi 2017: 67).

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 2. İstanbul: KB-Tarih Vakfı Yay.

Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999), İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şâirleri. C. I. Ankara: AKM Yay. 295-96.

Çifçi, Ömer (hzl.). (2017). Fatîn Davut, Hâtimetü’l-Eş’âr, (Fatîn Tezkiresi). https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-195831/fatin-tezkiresi.html [Erişim tarihi: 01.10.2021].

Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri. C. 2. İstanbul.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha, Müjgân Çakır ve Hanife Koncu (hzl.) (2012). Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.

Şeyhülislam Arif Hikmet Bey’in Gazelini Tahmis

Aceb kimlerle sâkî tarh-ı bezm-i ülfet itmiştir

Arak-rîz oldugundan belli zannım sür’at itmiştir

Olup yâkût-reng elde ayâğ ünsiyyet itmiştir

Leb-i meygûnu yârin nûş-ı câm-ı işret itmiştir

Soruldukça anınçün keşf-i râz-ı haclet itmiştir

Süzünce çeşmin ol şehbâz-ı evc-i nâz mestâne

Olur rem-kerde mürg-i dil düşer elbet beyâbâna

Bıragup yek nazarda ateş-i fitne dil ü câna

Gazâl-ı vâdi-i vahşet iken ol çeşm-i bîgâne

Nigâh-ı şûh-ı merdümle aceb ünsiyyet itmiştir

Arakdır mâye-bahş-ı ten-dürüstî âlem-i âba

Rakîb ugramasın virir kesâfet bâde-i nâba

Perî-rûyam tekellüfle vücûdın sokma it’âba

Misâl-i rûh olur hiffetle cismi bezm-i ahbâba

Miyân-ı ülfetinde kim ki tarh-ı külfet itmiştir

Bakılsa dîde-i im’ân ile bi’l-cümle mevcûdât

Olur vahdet-nümâ-yı sırr-ı Hak mânende-i âyât

Nakışdan fi’l-i nakkâşı gerekdir eylemek isbât

Degildir çeşm-i sîretle hakâyık-bîn-i masnû’ât

O kim âyînesi meşgûl-ı hüsn-i sûret itmiştir

Bahârın var hazânı goncelerde hârdan şekvâ

Zamân-ı inbisâtın feyzi fi’l-cümle olur peydâ

Gülistân-ı cihânın reng u bûyı böyledir hâlâ

Füyûzât-ı bahâr-ı sun’ ile Hallâk-ı bî-hemtâ

Gül-i ruhsâre hattı reng-i müşg-i nükhet itmiştir

Neler zâhir olur günden güne bu rub’-ı meskûnda

Ne sırdır kimse bilmez Câzimâ âciz Felâtun da

Ne sûretler nümâyândır bakılsa tâli’-i dûnda

Temâsîl-i havâdis safha-i mir’ât-ı gerdûnda

Nice hikmet-şinâsı mübtelâ-yı hayret itmiştir

(Çifçi 2017: 66-67).