Madde Detay

Deli Boran ile ilgili bilgiler son derece sınırlıdır. Deli Boran, 19. yüzyılda Çukurova ve Gaziantep çevresindeki Türkmen aşiretleri arasından yetişmiş halk şairlerindendir. Ailesi, mesleği ve eğitimi hakkında bilgi bulunmamaktadır. Aslen Çorumludur. Daha sonra Güney illerine geldiği tahmin edilmektedir. Hakkındaki sınırlı bilgiler ve elimizdeki şiirlerine göre halk şiiri geleneğine bağlı kalmış, hece ölçüsü kullanmış, aruza yönelmemiştir. Köprülü, Deli Boran’ın yaşadığı çevre ve halk edebiyatı geleneğine bağlı şiir anlayışı hakkında şunları söylemektedir: “Eserlerinin ve şahsiyetlerinin umumi karakteri itibariyle birbirine benzeyen bütün bu âşıklardan başka, bilhassa Cenup’taki Türkmen aşiretleri arasından yetişmiş Dadaloğlu, Deli Boran, Gündeşlioğlu, Beyoğlu gibi bir kısım saz şairleri daha vardır ki edebî bakımdan Karacaoğlan ananesini takip ederler.” Köprülü 19. yüzyılda yaşamış pek çok halk şairinin aruz veznine yöneldiğini, divan tarzı şiirlere benzer şiirler yazdıklarını, halk zevkinden koptuklarını, buna karşılık yukarıda adı geçen halk şairlerinin eski Türk ozanını hatırlatan doğal ve samimi bir söyleyişleri olduğunu belirtir (Köprülü 1962: 529). 1823 senesinde hayatta olduğu bir manzumesinden anlaşılan Deli Boran, Fırat nehri ile Gavurdağı arasında arasında yaşayan Türkmen aşiretleri içinde yetişmiş bir şairdir. (Bayrı 1956: 6).

Elde bulunan manzumeleri çok değildir. Bununla beraber Karacaoğlan'ın tesiri altında kaldığını belirtmek lazımdır (Bayrı 1956: 6). Bayrı, Halk Şiiri adlı yapıtında bir şiirine yer verir. Sivas (Kangal-Karanlık köyü) kaynaklı 26 şaire ait 58 şiirin bulunduğu bir cönkte adı geçen şairler arasında Deli Boran’ın adı da geçmektedir (www.turkoloji.cu.edu.tr). Adı geçen Deli Boran 19. yüzyılda Güneydeki Türkmen aşiretleri arasında yetişmiş Deli Boran’la aynı kişi midir, bilinmemektedir. Deli Boran’ın şiirlerine yerel kaynaklarda rastlanmaktadır. Onun şiirlerini Ali Rıza Yalman tespit etmiştir (Yalgın 1965: 7). Şiirleri Akçakoyunlu civarındaki Türkmen ve Barak aşiretleri arasından derlenen şiirleri vardır. Vasfi Mahir Kocatürk'ün Saz Şiiri Antolojisi adlı eserinde Deli Boran mahlaslı üç türkü ve iki koşma yer almaktadır. 

 

Bayrı, Halit (1956). Halk Şiiri. İstanbul: Varlık Yayınevi.

Boratav, Pertev Naili ( 2000). İzahlı Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Tarih Vakfı Yay.

http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/21.php [Erişim tarihi: 28.01.2015].

Kocatürk, Vasfi Mahir (1963). Saz Şiiri Antolojisi. Ankara: Ayyıldız Matbaası. 

Köprülü, Fuat (1962). Türk Saz Şairleri. Ankara: Güven Yay.

Yalgın (Yalman), Ali Rıza (1965). "Deli Boran", Gaziantep Kültür Dergisi. C.8. 55: 7-8.

Yurt Ansiklopedisi (1983). İstanbul: Anadolu Yay. 

 

Türkü

Çıktım yücesine baktım,

Baktım Munbuç ellerine.

Akbaş akbaş evler konmuş,

Yücesine, bellerine.

Yağız atların sekişi,

Benli dilberler bakışı,

Fırat’ın coşkun akışı,

Benzer Besay sellerine.

Munbuç derler bir şar imiş,

Ağalık, beylik bir yer imiş,

Zorlu küheylan var imiş,

Kurşun değmiş kollarına.

Bunu diyen Deli Boran,

Sevdiğine meyil veren,

Top top olmuş akca ceren,

Gider Garbi yollarına.

Yalgın (Yalman), Ali Rıza (1965). "Deli Boran", Gaziantep Kültür Dergisi. C. 8. 55: 7.

Türkü

İncil, Kur’an, Zebur olsan,

Açmam seni şimden kelli,

Âb-ı Kevser suyu olsan,

İçmem seni bundan kelli.

Has bahçanın gülü olsan,

Beyaz oğul balı olsan,

Lale, mercan, inci olsan,

Seçmem seni şimden kelli.

Eğer bir ulu kuş olsan,

Cümle güzele baş olsan,

Baha yetmez kumaş olsan,

Biçmem seni şimden kelli.

Boran der hakkın muradı,

Sözün sözüme yaradı,

Olsan cennetin sıratı,

Geçmem seni bundan kelli.

Yalgın (Yalman), Ali Rıza (1965). "Deli Boran", Gaziantep Kültür Dergisi. C.8. 55: 7.

Koşma

Her sabah her seher bâde yerine,

Tan yıldızı gibi doğarsın dilber,

Güneşten yüzüne bir nur almışsın,

Elbet bir gün yere yağarsın dilber.

Görüyon mu kız sevdana düşeni,

Göğsünün ağ beyaz teli perişan,

Ela gözler mah yüzünün nişanı,

Beni kirpiğinle döğersin dilber.

Deli Boran destanını düzene,

Kalem alıp kaşın vasfın yazana,

Dünya ile seni koysam mizana,

Yine sen bir yana ağarsın güzel

Yalgın (Yalman), Ali Rıza (1965). "Deli Boran", Gaziantep Kültür Dergisi. C.8. 55: 8.

Koşma

Gam yiyüp kayırma divane gönlüm,

Daima bu dünya başa dar olmaz.

Hakk'ın kelâmını bırakma dilden,

Hak'ta özge yar adama yar olmaz.

Tarlasında bağlı yiğidin atı,

Aslı pâk olanın söylenir zatı,

Altuna batsa da iyi olmaz kötü,

Aslı ham demirden cevahir olmaz.

Atı olan ata biner atlanır,

Er yiğitler her cefaya katlanır,

Yiğit gölgesinde yiğit saklanır,

Kötünün gölgesi olmaz dal'olmaz.

Deli Boran bütün cümleden ganı,

Evvel Allah yaratır alır canı,

Sen seni yokla da ne fani, tanı,

Boğaz kırk boğumdur, dilde sır olmaz.

Yalgın (Yalman), Ali Rıza (1965). "Deli Boran", Gaziantep Kültür Dergisi. C.8. 55: 8.