Madde Detay

Şiirlerinden Alevi-Bektaşi inanç sistemine mensup bir şair olduğu anlaşılan Derviş Ahmed, edebiyat tarihleri, antolojiler ve Bektaşi edebiyatına dair eserlerde ismine rastlanılamayan, tamamıyla meçhul bir şairdir. Bu sebeple şairin hayatı üzerine takdime çalışılacak bütün bilgiler, çok sayıda şiirlerinin yer aldığı şiir mecmuasındaki şiirlerinden hareketle olacaktır. “Derviş Ahmed” veya şiirlerinin çoğundaki imlâsıyla “Devriş Ahmed”in şiirleri M. Fatih Köksal’ın şahsi kütüphanesinde bulunan bir el yazması şiir mecmuasında yer almaktadır. Bu mecmuada 80 şiirle en çok şiiri yer alan Derviş Ahmed’in şiirlerinin bir arada ve bu çoklukta bulunması, mecmua derleyicisinin de bizzat Derviş Ahmed olması ihtimalini akla getirmektedir. Asıl adı güçlü ihtimalle mahlas olarak kullandığı “Ahmed”dir. Bir şiirinde “Tavas” adını anması, Denizli’nin Tavas ilçesinden veya o civardan olduğuna; şiirlerinde üç yerde “Akdeniz” adının geçmesi, şairin Akdeniz (Ege) dolaylarında yaşadığına işaret eden hususlardandır. Bu da Tavas civarında bir yerlerden olması ihtimalini destekler bir işarettir. Yine bir şiirinde geçen “Pîrim İhsân idi geldi yetişdi” mısrası şairin İhsân adlı bir pire bağlı olduğunu göstermektedir. Mecmua’da Derviş Ahmed’in diğer bazı şairlerle birlikte Tameşvarlı Âşık Hasan’a hitaben sorulu şiirleri bulunmasından hareketle 17. yüzyılda yaşadığı anlaşılmaktadır. Derviş Ahmed’in şiirlerinin yer aldığı mecmua fiziki özellikleri ve şiirlerinde kullandığı dil de bu tarihlemeye uygun görünümdedir. Derviş Ahmed’in ailesi ve hayatının diğer hususları gibi Derviş Ahmed’in eğitimiyle ilgili de bilgi yoktur. Ancak şiirlerinden belki okuma yazmayı öğrenecek kadar, belki biraz daha fazla bir tahsil görmüş ama geniş bir kültür birikimine sahip bir şair olduğu anlaşılmaktadır. Derviş Ahmed’in şiirlerinin birçoğu Bektaşilikle ilgilidir. Ağırlıklı olarak Hz. Ali ve On İki İmam sevgisini işleyen şairin şiirleri, Bektaşilik erkânından Kerbelâ ağıtlarına, ham sofulara çatmadan, şathiyelere kadar Bektaşilikle ilgili hemen her konuyu içermektedir. Bunun yanı sıra Allah’ın varlığı, birliği ve büyüklüğünü anlatan şiirler de kaleme alan Derviş Ahmed, aynı yoğunlukta olmasa da tamamen Âşık tarzı diyebileceğimiz din ve tasavvuf dışı konularda da şiirler yazmıştır. Derviş Ahmed, şiirlerinin tamamına yakınını hece ölçüsüyle yazmıştır. Böyle olmakla beraber 17. ve 18. yüzyıl halk ve tekke şairlerinde çok görülen aruzla yazma merakının Derviş Ahmed’de de var olduğu görülmektedir. Mecmuadaki 80 şiirinden üçü aruzla yazılmıştır. Şairin beyit esasına göre yazdığı bu şiirlerinde aruzu kullanma hususunda oldukça başarısız olduğu dikkat çekmektedir.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (1944). Bektaşî Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.

Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi. C. 2. 1261-1288.

Köprülü, M. Fuad (1962-1965). Türk Saz Şairleri, I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.

Özmen, İsmail (1998). Alevî-Bektaşî Şiirleri Antolojisi, I-V. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Koşma

Bir kara gözlünüñ ucundan bugün

Terk itdim nâmûsu, ârı ezelden

Bülbül gibi dost bâğında oturur

Bülbül güle ider zârı ezelden

Göñül her dem yüksek uçar yorulmaz

Gül bitmeyen yere bunda varılmaz

Aşk sevdâsı bu serimden ırılmaz

Anuñ içün sevdim yâri ezelden

Elin yeğin idüp hem taşırmaya

Haddinden ziyâde söz aşırmaya

Âteş insân içün çiğ bişirmeye

Nûrdan halk eyledi nârı ezelden

Âb [u] âteş, hâk [ü] bâ[d]dur ötemiz

Hak katında çokdur bizim hatâmız

İki günlük nefesimiz gıdâmız

Anuñ içün virdi kârı ezelden

Derviş Ahmed hak söylerem özümden

Aşk eseri ırılmıyor gözümden

Ve’ş-şemsü ve’l-kamer doğdu yüzünden

Şevk virmiş âleme nûru ezelden

Köksal, M. Fatih (2007). “Bilinmeyen Bir Bektaşi Şairi: Derviş (Devriş) Ahmed ve Şiir Mecmuası”. Uluslararası Türk Kültür Evreninde Alevilik ve Bektaşilik Bilgi Şöleni, 17-18-19 Ekim 2007, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, Ankara, C. 2. 1284.