Madde Detay

Sabri Durukan, Sivas'ın Karaçayır nahiyesinde 23 Kasım 1940'ta dünyaya gelmiştir. Doğum tarihi eski köy takvimine göre koç ayının 10. gününe denk gelmektedir (Güneri 1999: 7; Yıldız 2003: 716). İlk şiirlerinde Kul Sabri mahlasını kullanan Durukan, daha sonra Deryaî, Ozan Derya, Kul Derya mahlaslarını kullanmıştır. Sabri Durukan'a bu mahlası hemşehrisi Ali İzzet Özkan vermiştir. Ali İzzet Özkan, Karaçayır köyünü ziyareti esnasında Sabri Durukan ile tanışır ve şiirlerini okur, dinler ve çok beğenir. Ona derya gibi olduğunu söyler ve mahlasını takdim eder (Kaya 2009: 558). Durukan'ın bağlı olduğu İmamgil sülalesi, maddi bakımdan pek de iyi sayılabilecek bir durumda olmamasına rağmen köydeki diğer insanlara kıyasla orta halli sayılabilir. Babası İmamgillerin Yetim Ali, annesi Reyhan Hanım'dır. Durukan, adını şehit dedesinden almıştır. Dedesi Sabri, Sarıkamış'ta donarak şehadet şerbetini içen askerlerdendir (Güneri 1999: 7). Kul Derya'nın çocukluk yılları ekonomik sorunlarla geçer. İlkokulu köylerindeki Karaçayır İlköğretim Okulu'nda tamamlar. İlkokuldan sonra öğretmen okulunu kazansa da ailesi onu okumaya gönderemez. Babası Ali Bey, 1954'te ona Kuran okumayı öğretir. Büyüyüp delikanlılık çağına gelinceye kadar köylerinde çobanlık yapar. Tozanlı dağlarından ağaç keser; ailesine böylece faydalı olmaya çalışır. 1962 - 1964 yılları arasında askerlik görevini Isparta'da ve Hatay'ın Dörtyol ilçesinde tamamlayarak memleketine döner. Askerlik dönüşü 1964'te PTT'nin açtığı sınavı kazanarak postacı olur. İlk olarak Şarkışla'da; daha sonra ise Sivas Merkez'de postacılık yapar. Gençlik çağlarında pek çok güzele gönlünü kaptırsa da hiç biriyle evlenemez. Nihayetinde 1966'da Nurten Hanım ile dünya evine girer. Bu evliliğinden iki kız ve iki erkek çocuğu dünyaya gelir. İlerleyen yıllarda bilhassa maddi sebeplerden dolayı Almanya'ya gurbetçi olarak çalışmaya gider. Almanya'ya gitmeden önce çiftçilik ve postacılık yapan Sabri Durukan, Almanya'ya gittikten sonra orada ilk önce boyacılık, daha sonra ise dönercilik işiyle uğraşmıştır (Güneri 1999: 8-9; Kaya 2009: 558). Âşık, hâlen Almanya'da ikamet etmektedir.

Deryaî, Alevi Bektaşî inanç sistemine mensup bir aileden gelmektedir. Çocukluk yıllarından beri saz ve sözle sıkı ilişkiler içinde olması ve büyük dedesi Molla Kadir Ağa'nın da âşık olması, Sabri'nin halk şiirine yakınlaşmasını sağlar. İlk şiirini ilkokul üçüncü sınıfta iken yazar ve o şiir, okulun duvar gazetesinde günlerce asılı kalır, okuyanların da büyük beğenisini kazanır. Sabri şiire bu denli meraklıyken annesi Reyhan Hanım onun şiirle ilgilenmesini istemez. Sabri de yazdığı şiirleri annesi görmesin diye yırtar. Bu sebepten Durukan'ın kaleme aldığı ilk şiirler, bugün elimizde mevcut değildir (Güneri 1999: 9-10). Kul Derya'nın âşıklık hususunda hayatında dönüm noktası olan olay, büyük dedesi Molla Kadir Ağa'nın vefatından sonra gelişir. Kadir Ağa, ölüm döşeğinde iken torunu Sabri'ye "Benim bir hazinem vardı. İstedim ki insanlar bundan yararlansın. Fakat alıcısını bulamadım. Bir dağarcığa bağladım götürüyorum" der ve sonra da vefat eder. Sabri Durukan, birkaç hafta sonra dayısıyla birlikte dedesinin mezarına dağarcığı bulup açmaya gider. Dedesinin mezarında sabaha kadar kalıp dua eder ve uyur. Uyanıp mezardan döndükten sonra içine aşk ilhamı girer. O günden sonra daha çok yazmaya ve söylemeye başlar. Bu bağlamda Durukan'ın başından geçen bu olay, bade içme şeklinde de yorumlanabilir (Güneri 1999: 9; Kaya 2009: 558).

Ozan Derya'nın en çok etkilendiği âşıklar ve isimler arasında Pir Sultan Abdal başta olmak üzere Ahmet Yesevî, Yunus Emre, Hacı Bektaşı Velî, Ali İzzet Özkan, Mustafa Timisi, Nazmi Nizami Sakallıoğlu Mahzuni Şerif ve tekkesine bağlı olduğu Hunyar Sultan isimleri sayılabilir. Etkilediği isimler arasında çırağı olarak gördüğü musahip kardeşinin oğlu, yeğeni İbrahim Yanar ilk olarak sayılabilecek isimdir (Güneri 1999: 19-20).

Şiirini daha etkili söyleyebilmek için bir dönem saz çalmaya gayret eder, ancak bunda başarılı olamaz. Şiirlerini yazarak üretmektedir. 1964'te Sivas'ta Hacı Bektaş Turizm Derneği'ni kurar. Daha sonra Ehl-i Beyt dergisini çıkarır. Şiirlerinin bir kısmını burada yayımlar. Halk Ozanı, Yurtseverbirlik, Gerçek İlim, Yurttabirlik ve Bal Çiçekleri şiirlerinin yayımlandığı diğer dergilerdir. Bu dergilerin bir kısmı Almanya'da basılmıştır (Güneri 1999: 12-13).

Hece ölcüsüyle yazan âşık, daha çok 11'li hece ölçüsünü tercih etmesinin yanında 8, 15 ve 16'lı kalıpları da kullanır. Nazım şekilleri olarak koşma, semai, destan ve divanı kullanır. Şiirlerinin nazım birimi dörtlüktür. Bazı şiirlerinin dörtlük sayısı fazladır. Söz gelişi 43 dörtlükten oluşan bir şiiri bulunmaktadır (Güneri 1999: 16). Ozan Derya'nın birçok şiirinde kullandığı dil sade ve anlaşılırdır. Sadece dini içerikli, tasavvufi şiirlerinde dil az da olsa ağırlaşır. Bu şiirlerinde Kerbela, Ehl-i Beyt, On İki İmam ve Hz. Ali'yi işler. Eserlerinde ele aldığı konuyu hiç zorlanmadan dile getirir. Anlam bütünlüğüne önem verir. Hemen her konuda şiir kaleme almıştır. Aşk, tabiat, gurbet, tasavvuf gibi konular şiirlerinin başat temalarıdır (Güneri 1999: 17-18). Bu bağlamda dertlenme, şikâyetlenme, taşlama ve duvaz imam en sık kullandığı nazım türleridir.