Madde Detay

Gazne'den gelip yerleşen Ayaz Uşağı ailesine mensup olan âşığın asıl adı Ökkeş Adil Toprak'tır. Tam olarak ne zaman doğduğu bilinmese de 1865 ya da 1872'de doğmuş olduğu belirtilmektedir. Gaziantep'in Geneyik köyünde dünyaya gelmiştir. Çocukluğunda başladığı tahsilini yarım bıraktığı anlaşılan Didarî, âşık tarzı edebiyat geleneğine bağlı, bununla ilgili ürünler vermiş, hayatının büyük bir bölümünü seyahatlerle geçirmiştir. Seyahat ettiği yerler, bu yerlerde gördükleri ile ilgili şiirler kaleme almıştır (Yücel 2000: 90). Şiirlerinden Sultan adlı biriyle evli olduğu bilinmektedir. Didarî’nin hayatının bütün yönleriyle anlatıldığı yazılı bir belgeye ulaşılamamıştır. Kendi hayatını hikâyeleştirdiği Serencam’ın dışında Didarî’nin hayatı ile ilgili tek yazı, Şakir Sabri Yener yayınından iki yıl sonra yayımlanan, Didarî’nin anlatması ile kaleme alınan Ziya Güner’in "Efgan Didarî" başlıklı yazısıdır (Yücel 2000: 88). Didarî, 1914'te Geneyik'te vefat etmiştir.

Karacaoğlan geleneğinin temsilcilerinden biri olan âşık, Üzüm Destanı adlı eserinde "Didari Bey der ki tutaydım denge/ Künefiyi göndereyim Frenk'e/ Mahralarla asa idim hevenge/ Şu bizim ellerin eşi bulunmaz" (Güzelbey 1959: 39) dizelerinde geçtiği gibi mahlas olarak Didarî'yi kullanmıştır. Gaziantep kültür, sanat ve edebiyat dünyasında iz bırakanlar arasında adı geçen şair, aruzla da şiirler yazsa da daha çok hece ölçüsüyle şiirler söyleyip kaleme almıştır. Güzellemeleri yanında hiciv ve destanları (Güzelbey 1959: 39) bulunan şairin doğa unsurlarının hakim olduğu yalın ve nüktedan bir dili vardır.

Âşık tarzı edebiyat geleneğini bilen ve bu geleneğe uygun eserler veren temsilcilerden biri olan Âşık Efgan Didarî kendi hayatını hikâyeleştiren ender âşıklardan birisidir. Efgan Ayaz Bey Oğlu Hacı Didarî Bey Serencamı adıyla bilinen hikâyedir (Yücel 2000: 87). Yücel, Didârî'nin eserleriyle ilgili şu yorumu yapmıştır: "Eserleri arasında sayılan Efgan Didarî Divanı ve Manzum Hatıralar dışında kalan, Mevlüd, Bahrü’l-Envar, Enfeü’l-Ülum, Risale-i Feza’il-i Teravih, Mecmuatü’l Mekasıt veya Miratü’l-Mekasıt, Gülflen-i Fuad, Manzum ilmihal ve Fıkıha ait bir eser, Didarî'nin olmamalıdır. Muhtemeldir ki, elinde bulunan yazma eserleri kendi eserleri olarak göstermiş veya bunları yeniden istinsah etmiş olsun" (Yücel 2000: 90).