Madde Detay

Asıl adı Veli Recai Velibeyoğlu olan âşık 16 Ağustos 1916’da Kırşehir’in Mucur ilçesinde doğmuştur. Annesi Emine Hanım, babası müderris ve şer’iye mahkemesi reisi Mehmet Hayri Bey'dir. Babasının mesleğinden dolayı sülalesine “Şer’iyeciler” denir. Beşi başka anneden olmak üzere on iki kardeşi olan Velibeyoğlu, altıncı çocuk olarak dünyaya gelir. Kardeşleri Nuriye, Huriye, Şefika, Sadi, Mustafa Nuri, Pakize, Ali Hayati, Safura, Sabahaddin, Mahmut Şerafettin, Hasan Şemsettin ve Hüsnü Cenap adlarını taşır (Özkaynar 2014: 61-63).

İlkokulu Mucur’da okur. Adana Muallim Mektebinden 1938’de mezun olur. Arapça ve Farsçaya hâkimdir. Kuran-ı Kerim’i çok iyi öğrenir. İzmir’in Torbalı ilçesinde, Kırşehir’in Mucur ilçesine bağlı Yazıkınık, Acıöz ve Kurugöl köylerinde, Kırşehir Merkez İlkokulu ve Ortaokulunda ve İstanbul Halıcıoğlu İlkokulunda öğretmenlik yapar (1938-1968). İlkokul öğretmenliği yanında Kırşehir Merkez Ortaokulu öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi derslerine de girer (Özkaynar 2014: 63-65).

1942’de, İzmir Ödemiş 2. Dağ Alayı'nda emir subayı olarak askerlik yapar (Özkaynar 2014: 63). Fatma Hanım (1925-2000) ile evliliklerinden 1945'te Yusuf Olcaytuğ, 1947'de Süleyman Mesut, 1950'de Halil Selami, 1952'de Hayrunnisa Müjde ve 1957'de Mehmet Baki adlarında beş çocuğu olur (Özkaynar 2014: 64).

Şiire yönelmesinde Adana Muallim Mektebinde edebiyat öğretmeni olan Arif Nihat Asya’nın etkisi olur. Hatay’ın düşman işgalinden kurtarılması için Adana’ya giden Atatürk’ün huzurunda düzenlenen törende “Bayrak” şiirini okur ve Atatürk’ün takdirlerini kazanır. Eğitimci kimliği yanında şair, yazar, gazeteci ve yayıncı olarak da tanınır. 1956’da Mucur’da Define Matbaasını ve Velibeyoğlu Yayınlarını kurar. Mucur Gazetesinin basılmasında emeği geçer (1956-1962). Mucur Gazetesinde tefrika edilen araştırmalarının bir kısmını küçük kitap ve risaleler şeklinde yayımlar. İslam-Türk Gazetesinde çalışır (1963-1964). 1961-1965 yılları arasında Velibeyoğlu Takvimi’ni çıkarır. 1968’de öğretmenlikten emekli olur. İstanbul’da da bir süre matbaacılıkla uğraşır. İstanbul Aksaray’da bulunan evinin alt katında özel kütüphane kurarak çevresindekileri okumaya teşvik eder. Fatih’te yaptığı bir konuşmadan ötürü tutuklanır. Kısa süreli hapishane hayatından sonra da okumayı ve yazmayı sürdürür. 1991 yılı başlarında araba çarpması sonucu yaralanır. Tedavi görse de toparlanamaz ve 30 Nisan 1991’de 75 yaşında vefat eder. İstanbul Topkapı’da Anıt Mezarlık’ta defnedilir (Özkaynar 2014: 65-67).

Tekke ve âşık tarzı şiirlerinde Dindarî mahlasını kullanır. Bu mahlasın dışında Âşık Veli, Dindarî, Recai, Recai Baba, Veli ve Velibeyoğlu mahlaslarını kullandığı şiirleri de vardır. 350 civarında şiiri tespit edilen Velibeyoğlu, bu şiirlerinde hecenin 7, 8, 11, 14, 15, 16’li kalıpları yanında az da olsa 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 12, 13’lü kalıplarını da kullanır (Özkaynar 2014: 79-83). Allah ve peygamber sevgisi, kaza ve kadere iman, dünyanın geçiciliği gibi dinî konuları, Türklük sevgisi, memleket sevgisi, kahramanlık gibi millî konuları yaygın olarak işler. Ayrıca aşk ve sevgili, gurbet ve özlem, zamandan şikâyet, insan ve toplum, eğitim, maddî ve manevî sıkıntılar, tabiat sevgisi gibi konularda da şiirler yazar (Özkaynar 2014: 137-165). Koşma, semaî, destan, kalenderî, divanî ve semaî nazım biçimlerini kullanarak âşık tarzı ve derviş tarzı nazım türlerinde şiirler oluşturur. Bu türler arasında tevhid, ilahî, münacaat, istiğfarnâme, naat, şefaatnâme, salâvatnâme, nasihatnâme, ibretnâme, salâtnâme, güzelleme, taşlama, öğütleme vb. yer alır (Özkaynar 2014: 90-103).

Öğüt ve hitap yoluyla anlatım, doğrudan anlatım, tahkiye, tasvir, soru cevap ve delil ve ispat yoluyla anlatım şekillerini tercih eder. Teşbih, teşhis ve intak, nida, istifham, irsal-i mesel, telmih gibi edebî sanatları daha çok kullandığı görülür. Atasözü, deyim, özlü söz, ayet ve hadis, dua ve beddua, sayı ve renk simgeciliğinden de çokça yararlanır (Özkaynar 2014: 104-136).

Çok okuyan ve çok yazan biridir. Bu sebeple Ahmet Mithat Efendi’ye benzetilir ve “yazı makinası” olarak adlandırılır. Halk şairleri, şiir kitapları ve seçme şiirler, Türk hükümdarları ve peygamberler tarihi, dinî ve millî konularla ilgili irili ufaklı 30 civarında derleme, araştırma, inceleme kitabı yayımlanır. Orman konulu bir piyes yazar (1966). Yayımlanmış dört şiir kitabı vardır. Çeşitli konularda ciltler dolusu ansiklopediler hazırlar. Yaklaşık 300 klasör tutarında yayımlanmamış kitapları arasında Bestekâr Şairler Ansiklopedisi, Büyük İslam- Türk Ansiklopedisi, Divanlar Kataloğu ve Şairleri, Edebiyat Takvimi, Fetva Yazarları, Hattat Şairler, İstanbul Kütüphaneleri Kılavuzu, Naatlar Koleksiyonu, Tasavvuf Ansiklopedisi, Tüm Türk Hakanları Ansiklopedisi, Türk Hamaset Şiirleri, Velibeyoğlu Sözlüğü: Osmanlıca (Arapça, Farsça, Türkçe Sözlük) de bulunur (Özkaynar 2014: 67-78).

İlk şiirlerinden bir kısmı Hicret Kuşları adlı şiir kitabında toplanır (1943). Esmâ’ül-Hüsnâ adlı şiir kitabında, Allah’ın 99 isminden her biri için yazdığı bir şiire yer verilir. Allah’ın isimlerini taşıyan şiirler, alfabetik sırayla verilir. Her şiirden önce o ismin anlamı, Kur’an-ı Kerim’de kaç ayette geçtiği ve bu ayetlerin hangileri olduğu açıklanır. Söz sanatlarına, atasözleri ve deyimlere, ayet ve hadislere başvurarak oluşturulan bu şiirler, hece ölçüsünün değişik kalıplarıyla ve dörtlüklerle veya beyitlerle kuruludur. Bu şiirlerden başka kitabın sonundaki “İçindekiler” kısmında Allah’ın 99 ismini anlatan müstakil bir şiire de yer verilir (1962). Azgın Aşkın Gönle Virdi adlı şiir kitabında 28 şiir bulunur. Kitaba adını veren şiir beşliklerle, diğerleri dörtlük birimiyle kuruludur. Eşine ithaf ettiği bir şiirinin de yer aldığı kitapta felek, özlem, Allah’a yakarış ve öğüt konulu şiirler vardır (1975). Âşık Dindarî -Dilinden- Eskimeyen Aşk adlı şiir kitabında aşk, bilginin önemi, din, öğüt, toplum ve zamandan şikâyet gibi çok çeşitli konuları işleyen 174 şiir bulunur. Şiirlerin çoğu didaktik olmakla birlikte lirik şiirleri de mevcuttur (1981). Araştırma-inceleme kitaplarında zaman zaman kendi şiirlerinden ve başka şairlerden şiirlerinden, işlenen konuya uygun düşen örneklere de yer verir. Bu şairler arasında Yunus Emre, Niyazi Mısrî, Şeyh Ahmed Kuddusî, Sümmanî, Müdamî, Şevkî, Köroğlu, Namık Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Arif Nihat Asya, Orhan Şaik Gökyay, Hüseyin Nihal Atsız, Cemal Oğuz Öcal, Halim Yağcıoğlu, Faruk Nafiz Çamlıbel, Munis Faik Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, İhsan Hınçer, İbrahim Alaaddin Gövsa, İsmail Hakkı Talas, Şükûfe Nihal Başar, Şeref Hanım vb. de bulunur. Bu şairlerden başka hakkında kitap yazdığı Geyveli Güvahî , Geyicikli Âşık Hasan ve Zâkirzâde Abdullah Bîçâre’den de etkilenir (Özkaynar 2014: 68-78).

Ormanları Kuralım, Saadete Erelim adlı piyes kitabı, çocuklar için yazılmış iki perdelik bir oyundur. Konuya uygun şarkı sözlerine yer verilen kitabın sonunda bu şarkıların notaları da yer alır (Özkaynar 2014: 69).