Madde Detay

Trabzon’da doğdu. Öğrenim hayatına İzmir’de başlayan Engindeniz, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro ve Oyunculuk bölümünden mezun oldu. Yüksek lisansını Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde "Yaratıcı Drama ve Çocuk Tiyatrosu" üzerine yaptı. Daniel Holiger ve Marlise Krause’den tiyatro pedogojisi, yaratıcı drama ve claun dersleri aldı. Ankara Sanat Tiyatrosu, Ankara Ekin Tiyatrosu, Ankara Devlet Tiyatrosu olmak üzere pek çok özel ve ödenekli tiyatroda oyuncu, yazar ve yönetmen olarak çalıştı. İzmir, Ankara ve İstanbul’da yaklaşık kırk kadar özel okulda ve devlet okulunda yaratıcı drama ve tiyatro öğretmenliği yaptı. Ayrıca İngiltere, İtalya ve Suriye’de çocuklarla yaratıcı drama çalışmalarında bulundu. Çocuklar ve yetişkinler için yazdığı tiyatro oyunları; Devlet Tiyatroları, Şehir Tiyatroları ve özel tiyatrolarda defalarca sahnelendi. TRT başta olmak üzere pek çok televizyon kanalında çocuk programları ve çeşitli dizilerde oyuncu, sanat danışmanı ve yazar olarak görev aldı. FOX TV de yayınlanan “Bez Bebek” adlı dizinin senaristliğini de yapmış olan yazarın çocuklar için yazdığı masal kitapları ve oyun kitapları da bulunmaktadır. Bir oğlu olan Engindeniz, hâlen Alanya Belediyesi’nde çocuk tiyatrosu sorumlusu olarak görev yapmakta; tiyatro oyunculuğu ve yönetmenliğin yanı sıra dizi, film ve tiyatro yazarlığına da devam etmektedir.

Nilbanu Engindeniz, 2012 yılında Uluslararası Küçük Harfler Büyük Düşler Tiyatro Festivali Onur Ödülü'ne; 2015-16 sezonunda Anadolu Çocuk Tiyatrosu Emek Onur Ödülü'ne; 2016 yılında “Bana Mastika’yı Çalsana” ile Direklerarası Seyirci En İyi Yazar Ödülü'ne; 2017 yılında “Bir Köy, Bir Çocuk, Bir Hayal” projesiyle Direklerarası Seyirci Farkındalık Yaratan Sanatçı Ödülü'ne değer görülmüştür.

Engindeniz, tiyatronun çocukların belli bir dünya görüşüne sahip olmaları için temel taşları hazırlarken çocukların eğlenerek, oyun içinde eğitilmelerini sağladığını düşünmektedir (Okulda Tiyatro, s. 13). Bu bağlamda yazar, çocuklar için yazdığı tiyatro kitaplarında azim, dostluk, dürüstlük, sabır, hayvan sevgisi, umut, kendine güven, cesaret, eşitlik gibi temalara yer vermektedir. Örneğin “Dodo çalışma ve istekle en zor şeylerin bile başarılabileceğini hepimize gösterdi” (Sarı Gökyüzü Sirki, s. 28) cümleleri bu tercihi örneklemektedir.

Nilbanu Engindeniz, yazdığı kitaplarda genellikle 5-12 yaş grubunu hedeflemektedir. Tema ve dil kullanımında hitap ettiği yaş grubunun özelliklerini dikkate alan yazar, eserlerinde sık sık güncel olaylara, popüler kültüre ait isimlere yer vererek çocuk okurun ilgisini canlı tutmayı amaçlamaktadır. Oz Büyücüsü adlı tiyatro oyununda geçen “Ben de Brad Pitt’i görmeyi çok istiyorum ama insan her istediğini elde edemiyor işte” (s. 65) cümleleri bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Bunun çocuk okur için olumlu bir tercih olduğunu söylemek mümkündür. Eserlerinin üzerlerinde hedeflenen yaş grubuyla ilgili ifadelerin bulunması yazarın kesin çizgilerle belirlenmiş bir yaş grubu anlayışını öncelediğini göstermektedir. Bunların yanında Engindeniz’in okurlarına/izleyicilerine sunmak istediği iletileri nadiren de olsa örtük değil açık bir biçimde vermesinin söz konusu iletilerin etkisini azalttığı tespiti yapılabilir. Çünkü çocuk için öncelik muhatap olduğu metnin içerdiği iletiler değildir. “Öncelikle Bay Baykuş çok doğru bir şey söylemiş yavrum. Gerçekten de gideceği yeri bilmeyen gemiye hiçbir rüzgar yardım edemez.” (Uğur Böceği Benekli, s. 71) cümleleri bu tercihe örnek olarak gösterilebilir. Kral Olmak İstemeyen Aslan adlı oyunda Anne Maymun’un “Bunun büyük büyük dedesi de böyleymiş. İnat, inat! Hatta sanırım sonradan insan olmuş, o kadar inatmış yani.” (s. 24) cümleleriyle ise yazar, evrim teorisini örtük bir biçimde okuyucuya/izleyiciye aktarmaktadır.

Engindeniz’in çocuklar için kaleme aldığı tiyatro türündeki kitaplarda, eserdeki roller ve eserin sahnelenmesine ilişkin bilgilere yer vermesinin eseri sahnelemek isteyenler için kılavuz niteliğinde olduğu görülmektedir.

Eserlerinde karakter oluştururken hitap ettiği yaş grubu nedeniyle olağanüstülüklere sıklıkla başvuran Nilbanu Engindeniz, hedeflediği yaş grubunun özelliklerini dikkate alan bir tavır sergilemektedir. Örneğin Sarı Gökyüzü Sirki adlı eserde sirk elemanlarından Dodo adlı fil izleyiciyi yeterince eğlendiremediğini düşündüğü için çok üzgündür. Bir şeyler yapmaya karar veren Dodo, etraftan gelen tepkilere aldırmadan çok çalışarak takla atmayı başarır. Hem arkadaşlarından hem de izleyicilerden takdir görür. Ancak arkadaşı Karan-fil tam tersine başarılı olmak için gayret göstermeyen, Dodo’yu da engellemeye çalışan bir yapıdadır (s. 23, 24, 25). Dodo’nun başarılı olmak için gösterdiği kararlılık ve azim metnin muhatabı olan çocuklar için son derece olumludur. Ayrıca yazarın eser kahramanlarını isimlendirirken Dodo, Karan-fil, Yorgun Argın, Sincap Capcap gibi kelimeleri tercih etmesi eserlerin muhatabı olan çocukların ilgisini çekmekte son derece isabetli bir tercihtir.

Engindeniz’in eserlerinde genellikle olağanüstü kahramanların başlarından olağanüstü olaylar geçer. Bu nedenle eserlerde bu olağanüstülüklere uygun bir zaman kullanımı göze çarpmaktadır. “Kış mevsiminin kırkıncı gecesiydi.” (Küçük Kara Balık, s. 7) cümlesi yazarın zaman kullanımı konusundaki tercihini göstermektedir.

Yazarın mekan kullanımı noktasında da zaman kullanımına benzer bir tercihte bulunduğu görülmektedir. Zaman zaman “… sarp kayalıklardan süzülüp gelen bir derecikte annesiyle birlikte yaşardı. Üzeri yosunla örtülü kara bir kayanın altındaydı yuvaları.” (Küçük Kara Balık, s. 9) gibi mekan betimlemelerine yer verilse de Engindeniz’in eserlerinde eserlerin kurgusundan dolayı olağanüstü mekanlar kullandığı dikkati çekmektedir.

Nilbanu Engindeniz’in eserlerinde hedeflediği yaş grubuna uygun bir dil kullanımı tercih ettiği görülmektedir. Hem kelime seçimi hem de cümle uzunlukları bakımından yazarın hedeflediği yaş grubunu göz önünde bulundurduğu dikkati çekmektedir. “Hayır canım, bunu da nereden çıkardın? Fil olmaktan çok mutluyum. Sadece yaptığımız gösteriden mutlu değilim.” (Sarı Gökyüzü Sirki, s. 11) cümleleri buna örnek olarak gösterilebilir. Bununla birlikte yazarın çocuklar için eğlendirici, mizah içerikli bir dil kullanımını da zaman zaman tercih ettiği göze çarpmaktadır. “Unda da bunga yumurta,/ Kanga da bunga pastırma,/ Haydi düşelim yollara.” (Delikburunlular Kabilesi, s. 20) cümleleri bu tercihi örneklemektedir.

Nilbanu Engindeniz’in kaleme aldığı eserlerde çocuk okurun rahatlıkla taşıyıp okuyabileceği boyutları (19 cm x 13 cm) tercih ettiği görülmektedir. Eserlerin kapak resimlerinin içerikleriyle ilgili bilgi verdiği dikkat çekerken, kitaplarda kullanılan parlak kağıdın çocuk okur için olumsuz bir durum olduğu görülmektedir. Bunların yanında eserlerin iç sayfalarında bulunan resimlerin ve arka kapakta yer alan ve eserin içeriğiyle ilgili bilgi veren cümlelerin isabetli bir tercih olduğu söylenebilir.

Bu bağlamda Nilbanu Engindeniz, tiyatro gibi nispeten daha az tercih edilen bir türde verdiği eserlerle, bunun yanında tiyatro türüne ilgi duyan çocuklar için rehber niteliğindeki kitaplarıyla çocuk edebiyatımızın önemli kalemlerinden biridir.