Madde Detay

Erol Aydın, 10 Ağustos 1954 tarihinde, Erzurum'un Şenkaya ilçesine bağlı Gaziler (Bardız) nahiyesinin Çatalelma (Nüsük) köyünde doğmuştur. Babası Hüseyin Bey, annesi Naciye Hanım’dır. Ailedeki altı kardeşten ikincisi olan Âşık Erol Erganî, ilkokul ve ortaokul öğrenimini doğduğu köyde tamamladıktan sonra liseye devam etmemiştir. Eğitim hayatını kısa bir süre içinde bitirmesinin başlıca nedenleri arasında; ailesinin ekonomik durumunun iyi olmaması ve o dönem, içinde bulunduğu yörenin eğitim imkânlarının kısıtlı olması gösterilmektedir (Demirtaş 2009: 10). Âşık Erol Erganî; 1973 yılında, askerlik vazifesini yerine getirmek üzere İzmir’in Bornova ilçesine gitmiştir. Bu görevini tamamladıktan sonra köyüne dönen Erganî, kendisini âşıklık geleneği doğrultusunda tanıtmak üzere civar köyleri tek tek dolaşmıştır. 1975'te, Harika Plak şirketi aracılığıyla ilk kasetini çıkaran Erol Erganî, 1976'da ilk radyo programını Ankara Radyosu’nun bünyesinde gerçekleştirmiştir. Erganî, 1978'de Naringül Hanım ile evlenir, bu evlilikten Meryem, Erdem ve Fatih Emre adlarına üç çocuğu olmuştur. Âşıklık hususundaki yeteneğini ilkokulda okuduğu sıralarda katıldığı müsamerelerle ve sosyal etkinliklerle belli etmeye başlayan Erganî, çocukluk yıllarından itibaren saza ve söze olan eğilimini her fırsatta ortaya koymuştur. Nitekim henüz ortaokul çağındayken sazla tanışmıştır. Doğduğu yörenin âşıklık geleneği bakımından son derece zengin oluşu, Âşık Erol Erganî’yi bu yönde yetişmeye sevk eder. Böylelikle Âşık Erol Erganî, sıkça toplanan âşık meclislerinde bulunur; âşık sanatının icra edildiği düğün, panayır, sıra gecesi, kahvehane toplantısı ve kutlama gibi çeşitli etkinliklere iştirak etmiştir. Önceleri kendi aldığı Ceyhanî mahlasını kullanan âşığa Erzurum’da yapılan bir yarışmada Ahmet Kabaklı tarafından Erganî mahlası verilmiştir (Ercan 2009). Mahlasını Âşık Mustafa Nihanî’den aldığına dair kayıtlar varsa da (Özhan vd. 1992: 34; Özarslan 2001: 404) bu bilgilerin doğru olmadığı âşığın bizzat kendisinden de teyit edilmiştir. Âşıklığı şölenlerde, kahvehanelerde, özel gecelerde ve sünnet düğünlerinde icra etmektedir. Konya Âşıklar Bayramı başta olmak üzere, yurtiçinde düzenlenen birçok yarışma ve şölenlere katılan Âşık Erol Erganî; Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda ve İsviçre gibi Avrupa ülkelerini gezmiş, yurtiçinde ve yurtdışında birçok ödüle lâyık görülmüştür. Şiirleri değişik gazetelerde ve dergilerde yayımlanmıştır. İrticalen şiir söyleme yeteneğinin yanında, hikâye anlatma kabiliyeti de olan Erganî, yörede anlatılan halk hikâyelerini de bilmektedir (Özarslan 2001: 404). Kendisiyle ilgili çeşitli araştırmalar yapılır ve bu çerçevede bazı yazılar kaleme alınmıştır (Halıcı 1992: 66-69; Özhan vd. 1992: 34-35; Kırkkılıç vd. 1997: 106-107; Özarslan 2001: 404-405; Vural 2012: 209-211). Hâlihazırda, yurtiçinde ve yurtdışında birçok faaliyet doğrultusunda sanatını icra etmekte olan Erganî, bu şekilde, âşıklık geleneğinin sürdürülmesine katkı sağlamaya devam etmektedir. Ayrıca son dönemde Kocaeli TV’de yayınlanan “Hasret Pınarı” adlı programın sunuculuğunu da yapmıştır. Yaklaşık elli yıllık sanat hayatına dair verimlerinden 190 şiiri Hatırla Beni [İstanbul 2019] adlı kitabında toplamıştır. Erganî 2005 yılından beri Kocaeli'de yaşamaktadır.

Erol Erganî, 20. yüzyıl âşıklık geleneğinin güçlü temsilcileri arasında yer almaktadır. İrticalen şiir söyleme kabiliyetine sahip olmakla beraber, saz çalıp atışma yapabilen âşıklardandır. Sanat gücü bakımından yapılan sınıflandırmada “usta âşıklar” kategorisinde yer almaktadır (Özarslan 2001: 101). Usta malı deyişlerin yanı sıra, kendi şiirlerini de söyleyen bir âşıktır. Şiirlerinde ağırlıklı olarak dünyevî konuları işlemiştir. Ancak yer yer tasavvufa ve dinî birtakım motiflere de yer verdiği görülmektedir. Koşma, destan ve türkü gibi nazım türlerinde eserler veren Âşık Erol Erganî, şiirlerinde genellikle gurbet, sıla özlemi, sitem, hastalık, eğitim, deprem, kahramanlık, millî birlik ve beraberlik, aşk, sevgi, askerlik ve tabiat gibi konuları ele almıştır. Özellikle kendisini bir “tabiat âşığı” olarak tanımlanmıştır. Âşık Erol Erganî’nin belirli bir ustası yoktur. Nitekim daha önce de dile getirildiği üzere, genellikle kendi deyişlerini söylemektedir. Ayrıca Köroğlu, Âşık Sümmanî, Âşık Seyranî ve Âşık Nihanî’den de deyişler söylemektedir (Özarslan 2001: 404). Bu suretle, usta âşıklardan da birtakım örnekler almak kaydıyla sanatını güçlendirmiştir. Bilhassa köylerinde yaşayan ve 1967'de vefat eden Âşık Nihanî’den çok ilham alır (Halıcı 1992: 66-69). Bununla birlikte, Âşık Erol Erganî, birçok âşığın yanında çalıp söylemiştir. Âşıklığa başlaması ve bu geleneği devam ettirmesi; bireysel yeteneğinden, geleneğe olan özel ilgisinden ve doğduğu Erzurum yöresinin âşıklık hususundaki zengin ikliminden kaynaklanmaktadır. Sanatını icra ederken, bu sanatı sürdüren Âşık İhsan Yavuzer, Âşık Rahim Sağlam, Âşık İsrafil Daştan, Âşık Cengiz Yaranî ve Âşık Fuat Çerkezoğlu gibi âşıklarla sürekli bir dayanışma içinde bulunmuştur. Adı geçen âşıkların yanı sıra, Mustafa Ruhanî ve Âşık Kul Nuri ile de atışmalar yapmıştır. Yaklaşık elli yıllık bir sanat hayatına sahip olan Âşık Erol Erganî, katıldığı fasıllarda; dinleyicilerden birinin herhangi bir konuda vermiş olduğu bir ayağı irticalen işleme gücüne de sahip bir âşıktır. 2001'da kadar 29 adet kaset çıkardığı bilinen Erganî’nin dili, genelin anlayabileceği ve şiirde geçen duygu ve düşünceleri hissedebileceği bir açıklıktadır. Yani sade bir dili ve tabii bir söyleyişi vardır. Erganî; yurtiçi ve yurtdışı festivallere katılmış, yarışmalarda dereceler almıştır. Şiirleri çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanmıştır (Özhan 1992: 34-35). Çıkardığı kasetler, albümler; katıldığı gece, şenlik, şölen, radyo ve televizyon programları vasıtasıyla ve bizzat kendisinin sunuculuğunu yaptığı televizyon programı aracılığıyla âşıklık geleneğine ciddi katkıları olan âşıklar arasında bulunmaktadır. TRT’nin repertuarına girmiş türküleri vardır (Kırkkılıç 1997: 106-107). Âşıklık sanatındaki şöhreti ve sanatçı kişiliğiyle birçok âşık üzerinde etkili olmuştur (Vural 2012: 209-211). Geçmiş yıllarda Erzurum Ozanlar Derneğinin başkanlığını ve yine Erzurum’da kurulan Anadolu Halk Ozanları Derneğinin kurucu başkanlığını da yapan Erganî ile ilgili olarak bir yüksek lisans tezi (Demirtaş 2009) yapılmıştır.