Madde Detay

Özbekistan’ın Fergana şehrine bağlı Altıarık kasabasında öğretmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. İlk acıyı II. Dünya savaşıyla beraber cepheye giden hasta, yaralı bir şekilde dönen babasıyla yaşar. Babası kısa bir süre sonra da vefat etmiştir. Bir yıl sonra da annesini kaybetmiş (Orak 1991: 10) ömrünün kalan kısmında dayısının yanında kalmıştır. 1960’ta Taşkent Üniversitesi Filoloji Bölümü’nden Ali Şîr Nevâî’nin “Sedd-i İskender” adlı eseri üzerine yaptığı bitirme tezi ile (Yelok 2016: 117) mezun olmuştur.

1960-1982 arası farklı zamanlarda Yaş Gvardiya gazetesinde; Gafur Gulam yayınlarında farklı görevlerde bulunmuştur. Aynı yıllarda Yaşlık dergisinde muharrirlik yapmıştır. 1991’de milletvekili seçildikten sonra Özbekistan devlet yapılanmasında, meclisinde farklı görevlerde bulunmuştur. Uzun süre meclis başkanlığı yapan Vahidov 30 Mayıs 2016’da vefat etmiştir.

Vahidov’un edebiyatla ilk teması dayı evinde sıkça gerçekleşen şiir meclisleriyle olmuştur. Hafız’ı, Babarahim Meşreb’i, Agehi’yi ilk defa burada tanımıştır. Sonrasında bir mektep konumundaki Taşkent’te “Ostrovskiy Pionerler Sarayı” nda modern Özbek şiirinin önemli şairlerinden Gayreti’den etkilenmiş ve Müştüm dergisinde ilk şiirlerini yayınlamıştır. Tang Nefesi büyük oranda bu ilk dönem şiirlerini kapsar. Arada yaptığı Goethe’nin Faust çevirisi onun felsefi, lirik oluşumunda önemli bir aşamadır. 1967’de Cumhuriyet Lenin Komsomol ödülüne lâyık görülen şaire, 1975’te Halk Şairi/Milli Şair unvanı verilmiştir.

Koşiklerim Sizge (1962), Yürek ve Akıl (1963), Mening Yulduzum (1964) biçiminde devam eden bir seriyle şiir kitaplarını yayınlamıştır. Bütün şiirlerini Işk Savdasi (Aşk Sevdası / 2000), Ş e’r Dunyasi (Şiir Dünyası / 2001), Umrim Daryasi (Ömrümün Deryası / 2001) isimleriyle üç cilt halinde kitaplaştırmıştır. Meclis görevinden dolayı 1980 sonrasında sanatsal faaliyetlerinden biraz uzaklaşsa da şiir az veya çok hayatında hep olmuştur. Şiir dışında ayrıca Altın Devar isimli bir tiyatro eseri de vardır. Vahidov; edebiyatı, şiiri toplumu bilinçlendirme amacı/aracı olarak görür. Belli bir fikri yoğunluğu olsa da angaje, yönlendirilmiş edebiyata karşıdır. Döneminin ve yaşadıklarının kendi dünyasındaki etkilerini çekinmeden söylemesiyle yaşadıklarından sorumlu ve anlatmaya yakın bir uyanık bilinci temsil eder. Toplumu doğru yönlere kanalize etmek adına mücadele eden, fedakâr bir şair tiplemesi çizer. Onun şiirleri samimi bir milliyetçilik bağlamında “sihir derecesine varan yüksek bir sanat eseri” özelliği gösterir. Özellikle 1969’da yayımlanan Yaşlık Devanı’nda yer alan ve o coğrafyanın değer dünyasında Özbekistan milli marşından sonra gelen Özbegim şiiri genç nesiller üzerinde (Kolcu 2006: 404) yeni bir diriliş etkisi yaratmıştır.

Ali Şîr Nevâî’nin şiir dünyasında binlerce mısraı ezbere bilen Vahidov’un uzun şiir sağlamlığının ve akustik akışının kaynağı bellidir. Özbekçenin bütün değerlerini bilen, kullanan, zorlayan şair klasik ve halk söyleyişlerini aynı potada eritmiştir. Her sözün ince değerlerini hayatın çetin tavırlarına karşı bir tepki olarak duyumsayarak uyanık bir bilinçle kurgular. Yaşadığı zamanın farklı siyasi ve sosyal çalkantılarına tanıklık etmesi esas tutunulması gerekenin kendilik değerleri olduğunu Vahidov’a hissettirmiş ve bu bilinç Özbeğim şiirini kuran ruh devrimini bütün şiir ve hayat algısına yansıtmıştır.