Madde Detay

1968’de İran’ın Karadağ bölgesinin Seyitler köyünde doğan Ersalan Dustî, 10 yaşında ailesiyle birlikte Tebriz’e göç eder (Özdamar 2010). Ailesinde pek çok âşık olan Âşık Ersalan Dustî’nin dedesi Güney Azerbaycan’ın usta âşıklarından birisi olan Âşık Melih Medenî’dir. Bunun yanı sıra Âşık Oruç Hasanî de onun babasının dayısıdır. Bu durum, onun âşıklık geleneğinin içinde büyümesini sağlar (Özdamar 2010).

Küçük yaşlarda âşıklık eğitimi almaya karar veren Dustî, 8 yaşında âşıklık eğitimine ilk olarak dedesi Âşık Melih Medenî’nin yanında başlar (Özdamar 2010). Sonrasında ise bu eğitimine bir süre ara veren âşık, tekrar başladığı âşıklık eğitimini Âşık İdris Medenî, Âşık Oruç Hasanî ve Âşık Melik’in yanında 4 yılda tamamlayarak 24 yaşında âşıklık yapmaya başlar (Özdamar 2010; Abbasi vd. 2013: 331). Şiirlerinde “Ersalan” mahlasını kullanan Âşık Ersalan Dustî, günümüzde Tebriz’in merkezi ve köyleri ile Gecil Kapısı’ndaki Elseven Âşıklar Kahvesi’nde, Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde, hatta İran’ın diğer eyaletlerinin şehir ve köylerindeki toylara ve çeşitli programlara katılarak sanatını icra etmeye devam etmektedir (Özdamar 2010).

Dedesinden dinlediği birçok destanın adını hatırlayan ancak bunların unutulduğu için günümüzdeki âşıklar tarafından anlatılmadığını iddia eden Âşık Ersalan Dustî, ustalarından Abbas ile Gülgez, Valeh ile Zernigar, Kerem ile Aslı, Gergerli Mehemmed, Emrah ile Servinaz, Ali ile Rafi destanlarını öğrendiğini ve bu destanları anlatabildiğini savunmaktadır (Özdamar 2010; Abbasi 2013: 331). Âşık Perviz ve Âşık Ali Bayramî ile atışmaları olan Dustî, ustalarından öğrendiği “usta malı” şiirler ile yarattığı koşma ve geraylı türündeki şiirleri de toylarda okuduğunu söylemektedir (Özdamar 2010).

Ayrıca Tebriz âşık muhitinde birçok âşığın çalamadığını iddia ettiği “Ağabeyli, Karakeher, Muğanî, Meydan Şikestesi” gibi kadim âşık havalarını çalabildiğini, bu özelliği sayesinde de İran’ın Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerindeki şehirler dışında İran’ın diğer şehirlerinden toylara davet edildiğini savunmaktadır (Özdamar 2010; Abbasi vd. 2013: 331). Şiirlerinde bireysel konulara daha fazla yer veren Âşık Ersalan Dustî, “söyledi” redifli şiirinde olduğu gibi bazen aşkını kabul etmeyen bir sevgiliden şikâyet eder; “Bir gözele selam verdim / Cevabında çet (anlamsız söz) söyledi / Dedim, gel, ol mene hemdem / Azmacınan (azmak, kendinden geçmek) get söyledi” (Özdamar 2014: 181).

Bazen de “gocalarım” redifli şiirinde olduğu gibi gün geçtikçe zamana karşı koyamayan bedeninin yaşlanmasından yakınır: “Ersalan dem düşdü başa / Gem düyünün (düğümlenmek) çaldı başa / Bah gözümde ganlı yaşa / Süze süze gocalıram.” (Özdamar 2014: 181). Günümüzde Tebriz başta olmak üzere İran’ın Türk şehir ve köylerindeki toy ve toplantılara katılarak sanatını icra eden Âşık Ersalan Dustî, Tebriz âşıklık geleneğini tanıtmaya devam etmektedir.