Madde Detay

Yazı, hikâye ve röportajlarında "Hikmet Şükrü", "Es.", "H. F. Es.", "H. F. E.", "H. F." imzalarını da kullandı. İhsan Hanım ile Yemen'de 21 yaşında ölen süvari subayı Şükrü Feridun Bey'in oğlu olarak 1909 yılında İstanbul Fatih'te doğdu. Annesi İhsan Hanım, eski Edirne Valilerinden Rüknettin Bey’in kızıdır. İhsan Hanım, zengin bir konakta mürebbiye terbiyesiyle büyümüş, iyi derecede Fransızca konuşup piyano çalabilen entelektüel bir kadındır (Karakılıç 2013: 73). İhsan Hanım gibi kültürlü bir annenin eğitiminden geçen Hikmet Feridun’un çocukluk ve gençlik yıllarına ait kayda değer bir bilgi yoktur; ancak İstanbul Erkek Lisesi'nden edebiyat hocası Hakkı Tarık Us ve Fransızca hocası Nurullah Ataç’ın Hikmet Feridun’la yakından ilgilendikleri bilinir (Karakılıç 2013). 1926'da lise öğrenimini yarıda bırakarak gazeteciliğe başladı. Akşam gazetesinde yıllarca fıkralar, röportajlar, hikâyeler ve özelikle seyahat hatıraları yayımladı. Yedigün mecmuasının sahibi Sedat Simavi tarafından bu mecmua adına Amerika'ya gönderildi ve iki yıl orada kaldı. Daha sonra Vakit ve Akşam gazeteleri ile Yedi Gün, Yıldız ve Hayat dergilerinde çalıştı. Hollywood'da film yıldızlarıyla yaptığı röportajlar Yıldız dergisinde yayımlanınca üne kavuştu. Kore ve Japonya ile Asya ve Güney Amerika'da birçok ülkeyi dolaştı, gezi ve röportaj yazarı olarak tanındı. Bu konuda yazdıklarının çoğu bir süre yazı işleri müdürlüğünü yaptığı Hayat dergisiyle Hürriyet gazetesinde yayımlandı. Akbaba ve Çarşaf dergilerinde mizah yazıları yazdı. Kore, Kongo ve Vietnam'da savaş muhabirliği yaptı. Sedat Simavi'nin ölümünden kısa bir süre sonra Hürriyet'ten ayrıldı ve Hayat mecmuasına umumi neşriyat müdürü oldu. Malezya ve Kongo'ya gitti, Kongo İhtilali'ni izledi. İyi derecede Fransızca ve İngilizce biliyordu. 1983 Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü'nü (Nadir Nadi ile) kazandı. Semiha Özkurt ile evli ve bir çocuk babası olan Hikmet Feridun Es, 6 Haziran 1992 tarihinde 83 yaşında iken vefat etti. İstanbul'da Zincirlikuyu Mezarlığı'nda gömülüdür.

Hikmet Feridun Es, gazeteci kimliği ile ön plana çıkan bir isimdir. Hikmet Feridun'un gazeteciliğe adım atmasında hocası Hakkı Tarık Us etkili olur. Arkadaşlarına göre çok iyi kompozisyon yazan bu yetenekli öğrencisini düzenli yazmaya teşvik eden Hakkı Tarık, Hikmet Feridun’un hayatında önemli bir dönemeçtir. Eşi Semiha Es, kendisi ile yapılan bir söyleşide bu durumu şu cümlelerle açıklar: “Bana anlattığına göre, yazmaya başlamasında ama daha çok gazeteciliğe heveslenmesinde Hakkı Tarık Us’un inkâr edilemez bir desteği olmuştu. Hakkı Tarık, teşvik edici olmasaydı sanıyorum gazetecilik aklının ucunda bile yoktu. Neyse ki, Hakkı Tarık Us varmış!” (Karakılıç 2013: 75-76). Vakit gazetesinde 1926 yılında çalışmaya başlayan Hikmet Feridun, kısa süre sonra Akşam’ın yayın grubunda yer alan Yedi Gün dergisinin ABD muhabirliği görevine getirildi. Amerikan sanat ve siyaset dünyasının önemli isimleriyle yakın dostluk kuran Hikmet Feridun, Yedi Gün dergisinde Amerikalı artistlerle yaptığı söyleşiler peş peşe yayımlandıkça dönemin popüler gazetecileri arasında yer almaya başladı. Hikmet Feridun, günümüzde Amerikan sinemasının başkenti olan Hollywood'taki Fredric March, Joan Geraldine Bennett, Ray Milland, Dorothy Lamour, Danielle Darrieux, Myrna Loy, Henry Fonda, James Stewart gibi 1930’lu yılların meşhur artistleriyle görüşmüş, tanışmış ve mülakatlar yapmıştı. O dönemde her yazısı merakla beklenen Hikmet Feridun, Amerikalı sanat adamlarıyla yaptıkları görüşmeleri ve izlenimlerini Holivutta 300 Gün (1943) isimli bir kitapta topladı. Hikmet Feridun, Holivutta 300 Gün adlı eserini şu cümlelerle tanıtır: “Holivutta 300 Gün eserinde sinema dünyasını en küçük teferruatına kadar seyredeceksiniz. Holivutta 300 Gün, günü gününe tutulmuş notlardır. Holivut’un bütün içyüzünü, bütün köşe bucağı harikulade tespit edilmiştir. Bu arada birçok artistin de dostluğu kazanılmıştır. Bu itibarla Holivut dekoru ve insanlarıyla pek yakından tanınmıştır.” (Es 1943: 1).

Sezai Solelli, Hafta dergisinde yayımladığı portre yazısında Hikmet Feridun'un gazeteciliği ile ilgili şu tespitleri yapar: "Hikmet Feridun, gazeteciliğe ilk defa 1929-30 yıllarında lise talebesiyken, eski Son Saat gazetesine hikâyeler göndererek başlamıştır. O zamanlar Hikmet Şükrü diye imza atardı. Eğer ismi o zamanın tanınmış muharrirlerinden Hikmet Şevki'nin adıyla karışmasaydı bugün dahi onu hâlâ Hikmet Şükrü olarak tanıyacaktık. Feridun babasının adıdır. İlk profesyonel işi, Halk Gazetesi namına mektep mektep dolaşarak yaptığı röportajlardı. Bu yazıların tanesine masraf dâhil 11 lira alıyordu. Bu işi kısa sürdü. Oradan Vakit gazetesine, birkaç ay sonra da Akşam'a geçti. Akşam'da maaşlı olarak çalışıyordu. İlk aldığı maaş 35 liradır. Mesleğine çok bağlıdır. 'Çocukluğumda bir aralık hariciye memuru olmayı düşünmüştüm' diyor. 'Fakat seyahatlerde öyle konsoloslar, öyle sönük hariciye memurları gördüm ki, bu mesleğin, genç kızların ve delikanlıların hayalinde yaşattıkları gibi pek parlak bir şey olmadığını anladım. Bugünkü kafamla tekrar çocukluğuma dönsem, yine gazeteci olurum. Garip değil midir, yüzde yüz gazeteci olan Hikmet Feridun fıkra yazmadığı zamanlar, hiç gazete okumaz. Mevzularını not etmez. 'Unutulacak mevzuları zaten yazmak istemem. Aklımda kalacak kadar geniş mevzuu ise zaten unutmam' diyor." (Solelli 1950: 13).

Hollywood'da yaşayan artistlerle Yedigün dergisi için yaptığı söyleşilerle yıldızı parlayan Hikmet Feridun Es, Türkiye'ye döndükten sonra Akşam gazetesinde çalışmaya başladı, bu gazete için yazı dizileri ve söyleşiler hazırladı. Akşam gazetesinde yaptığı röportajlarla üne kavuşan Hikmet Feridun, edebiyat, sanat ve ilim adamlarıyla kurduğu yakın dostluklar sayesinde anketler, röportajlar ve yazı dizileri hazırlayarak sanat çevrelerinin görüşlerini, hatıralarını Akşam’daki sütununa taşıdı. Yazar, 1929’da, “Edebiyatımız Ne Âlemde?”, 1930’da “Edebiyat Üstatlarımızın Aşkları”, 1933’te “Her Gün Bir Sohbet”, 1935’te “Mesut İnsanlar”, Haziran 1935’te “Diyorlar Ki”, 1939’da “Bizde Edebiyat Akademisi Kurulmalı mı?” anketleriyle dikkati çekti. Öteden beri tanıdığı meşhur yazar, şair ve romancılarımızın çeşitli özelliklerini, başlarından geçen trajikomik olayları, ev hâllerini ya kendileriyle veya akrabalarıyla birebir görüşerek yazmayı deneyen ve bu alanda da adından sıkça söz ettiren Hikmet Feridun, 1943-44 yıllarında en önemli yazı dizisi olan “Tanımadığımız Meşhurlar”ı neşretti.

Akşam gazetesinde röportaj ve yazı dizileriyle sabit bir okur kitlesine sahip olan Hikmet Feridun, Hürriyet gazetesine geçtikten sonra ağırlıklı olarak seyahat yazıları ile okuyucusunun karşısına çıkar. Hürriyet’teki ilk gezi notları, Amerika izlenimlerinden elde ederek 15 Mayıs 1948’de yayımlanır. Amerika, Afrika, Avustralya, Orta Doğu, Asya’ya yıllar içinde gidip gören ve gördüklerini Hürriyet’teki köşesinde yazan Hikmet Feridun, 15 Ekim 1950’de Kore Savaşı’nı yazmak için eşi Semiha Hanım’la birlikte gider. Hikmet Feridun Es, 50’li yıllarda Türkiye’de yabancı ülkelerle temasın çok sınırlı, özellikle Afrika ve Okyanusya hakkında bilgilerin kısıtlı olduğu dönemde, basındaki gezi yazılarıyla ilgi çekti ve bir kuşağın seyahat merakını giderdi (Uzmay 2010: 194). Bu yıllarda evrensel bir gazeteci kimliğine kavuşan Hikmet Feridun, Nehru, Ağa Han, Roosevelt, Faysal gibi birçok devlet adamı, kral, sultan, prensle görüşerek, Marlene Dietrich’ten Liza Minelli’ye varıncaya dek sinema dünyasının yıldızlarıyla röportajlar yapmıştır. Hürriyet gazetesine geçtikten sonra Amerika’dan Asya’ya kadar eşiyle birlikte gezen ve Türk okuruna dünyayı, Türkiye’yi de dünyaya anlatan Hikmet Feridun Es, 40'lı ve 50'li yıllarda yaptığı seyahatlerle ilgili izlenimlerini Aşk Tamtamları (1954) adıyla yayımladı. 1932 yılında Bugün de Diyorlar ki adlı anket serisini kitap olarak yayımlayan Hikmet Feridun, 1933 yılında İki Cinayet Gecesi adlı bir romana imza attı. Yazarın Bugün de Diyorlar ki adlı kitabı ile Tanımadığımız Meşhurlar yazı serisi ve İstanbul'la ilgili yazı ve hatıralarını içeren Kaybolan İstanbul'dan Hatıralar adlı kitabı 2010 yılında Selçuk Karakılıç tarafından yayına hazırlandı ve Ötüken Neşriyat tarafından yayımlandı.