Madde Detay

Asıl adı Şerife Soykan olan âşık, 1879 yılında Kayseri’nin Melikgazi ilçesine bağlı Turan köyünde doğmuştur. Ebabekiroğulların’dan Hüseyin oğlu Mükrimin Ağa’nın kızıdır. Annesinin adı ise Hatice’dir. Eşi Sarıoğlu Şaban Bey, Birinci Dünya Savaşı’nda vefat etmiştir. Bunun üzerine yetim kalan iki oğlunu büyütmüş ve bir daha evlenmemiştir. İri yapılı, az konuşan, çok temiz kalpli, otoriter ve dindar bir insan olarak tanıtılan Soykan, son yıllarda sürekli çektiği bir hastalık nedeniyle 12 Aralık 1944 tarihinde köyünde vefat etmiştir (Önder 1945: 15-16; Önder 1981: 3; Satoğlu 1970: 108; Kalkan 1988: 83).

Halk arasında esmer oluşundan dolayı “Kara Şerif” olarak anılan âşık şiirlerinde Şerife Bacı ve Esmer Hatun mahlaslarını kullanmış (Önder 1945: 16; Önder 1981: 3; Kalkan 1988: 83); ancak birçok şiirinde mahlasa yer vermemiştir (Önder 1945: 16). Kendisine ait şiirlerden bir kısmı genç bir akrabası tarafından derlenmiş, diğerleri de aynı zamanda köylüsü olan ünlü folklor araştırmacısı Ali Rıza Önder tarafından toplanmıştır. Bu itibarla onu ilim âlemine tanıtan da Ali Rıza Önder olmuştur. Önder, Kayseri Halkevi dergisi Erciyes’te çıkan yazılarında ona ait pek çok şiiri bir araya getirmiştir (Önder 1945: 15-18; Soykan 1945a: 18; Soykan 1945b: 11; Soykan 1946a: 35; Soykan 1946b: 11). Hatta 19 Şubat 1981’de Türk Folklor Araştırmaları Kurumunda “Kayserili Kadın Halk Şairi Şerife Soykan” adında bir de konuşma yapmıştır (Önder 1981: 3).

Önder’in aktardığı bilgilere göre destan düzmeye ve deyişler söylemeye genç yaşta başlamıştır (Önder 1945: 16). Ümmî olan âşık, sanatını tamamen halk arasında söylenen veya okunan aşk şiirleri, türküler, maniler ve koşmalar sayesinde geliştirmiştir (Önder 1945: 16-17). Zekası, yaradılışındaki sanat eğilimi ve duyarlılık sayesinde dinî ve toplumsal konularda pek çok destan söylemiştir (Önder 1945: 17; Satoğlu 1970: 108; Kalkan 1988: 83). Dolayısıyla âşıkta “din duygusu” ve “mistik eğilim” oldukça baskındır. Şiirlerinde sevgiyi ve sevgiliyi anlatan sözleri sıkça kullanmıştır (Önder 1945: 17). Önder’e göre onun şiirlerinde Yunus Emre ve Seyrânî’ye benzeyen bir hava hâkimdir (Önder 1945: 17).

Şiirlerinde yöre ağzına ait ifadeleri de içeren yalın ve içten bir söyleyiş vardır. Mevcut şiirlerine bakıldığında hece ölçüsünün daha ziyade 11’li kalıbını tercih ettiği ifade edilebilir. Daha çok destan söylemeyi tercih eden âşığın eserlerinde nasihate dönük bir anlatım hakimdir.