FURKANÎ/TURAN, Turan Yıldırım

(d. 10.10.1965 / ö. -)
işçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Turan Yıldırım olan Furkanî, nüfus cüzdanına göre 10 Ekim 1965 tarihinde Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı Tat köyünde dünyaya gelmiştir. Her ne kadar nüfus cüzdanında bu tarih yazsa da büyüklerinden koç katımı zamanında doğduğunu 10 ekim tarihinin kesin olmadığını öğrenmiştir (Özkan 2002: 10; Boyraz 2010: 25). Turan Yıldırım'ın annesi Fadik Hanım, babası ise Rıza Bey'dir. Yedi kardeşli bir ailenin üçüncü çocuğudur. Fakir sayılabilecek bir aile içerisinde büyüyen Turan Yıldırım'ın ailesi geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlamıştır. Âşık, doğduğu günden itibaren halk edebiyatı ürünlerinin bolca üretilip tüketildiği bir atmosferde nefes alıp vermiştir. Henüz küçük yaşlarda masallar, türküler ve halk hikâyelerine karşı özel bir ilgisi oluşmuştur. İlkokul yıllarında biraz da sesinin güzel olmasından dolayı öğretmenleri tarafından sınıfta, özel etkinliklerde çeşitli türküler okuması için heveslendirilir (Boyraz 2010: 41). İlkokulu 1977'de Yıldızeli'nin Tat köyündeki ilkokulda, ortaokul ve liseyi ise ailesinin büyük fedakârlıklarıyla Sivas şehir merkezinde okumuştur. Şiirle ilgilenmeye de bu çağlarda başlamıştır. İlk şiirini 15 yaşında bir lise öğrencisiyken yazmıştır. İlk yazdığı şiirlerinde Turan mahlasını kullanan Turan Yıldırım, 2001 yılında Şeref Boyraz tarafından ona verilen Furkanî mahlasını kullanmaktadır. 2001 yılından önce yazdığı şiirlerini de bir bakıma tamir ederek onların da mahlas dörtlüğünün içine Furkanî'yi yerleştirmiş, yerleştiremedikleri ise Turan mahlasıyla kalmıştır (Boyraz 2010: 44).

Liseden sonra İskenderun Meslek Yüksekokulu ve Açıköğretim Fakültelerini kazanmışsa da maddi sıkıntılar sebebiyle okuyamamıştır (Kaya 2009: 374). İstanbul, Bursa ve Tekirdağ gibi şehirlerde demircilik yaparak para kazanmaya çalışan Yıldırım, 1987'de aynı zamanda dayısının kızı olan Hacer Hanımla dünya evine girer (Boyraz 2010: 31-32). Bu evlilikten sırasıyla Tülay, Abdussamet, Abdurrahim, Şeymanur ve Ahmet Erdem isimlerinde beş çocuğu dünyaya gelir. Furkanî, evliliğinden iki yıl sonra 1989'da askerlik görevini yerine getirmek için ilk olarak Denizli'ye, daha sonra ise usta birliği olan Edirne'ye gider. Askerden döndükten sonra ilk olarak Sivas Demir Çelik Fabrikasının izabe bölümünde çalışmaya başlar. Demir Çelik Fabrikasının özelleşmesi sebebiye bir dönem işsiz kalan âşık, 1999'da ise Tüdemsaş'ta çalışmaya başlar. Hâlen burada kaynak işçisi olarak çalışmaya devam etmektedir (Boyraz 2010: 33-41).

Furkanî, âşıklık geleneğinin önemli unsurlarından olan saz çalmayı bilmemektedir. Bir aralık saz çalabilmek için halk eğitimin açtığı kursa gitse de öğrenmeyi beceremez ve kursu bırakır. Sazın yanında irticalen şiir söyleme, rüya görme, bade içme gibi geleneğin farklı unsurlarını da haiz değildir. Furkanî'nin kendi çıkardığı herhangi bir eseri yoktur. Şiir vadisinde ürettiği eserlerinin bazılarını Sivas'ta yayın yapan yerel gazete ve dergilerde yayımlamıştır (Kaya 2009: 374).

Furkanî, şiirlerinin çoğunda 11'li hece ölçüsünü kullanmıştır. 11'li hece ölçüsünün dışında 8 ve 7'li hece ölçüleriyle de şiirler kaleme almıştır. Şiirlerinde kullandığı ayaklara bakıldığında bunlar daha çok tek ayaktır. Şiirlerinde en çok zengin kafiyeyi kullanan Furkanî, zengin kafiyeden sonra sırasıyla tam ve yarım kafiyeyi kullanmıştır. Cinaslı kafiye kullandığı şiir sayısı çok azdır (Boyraz 2010: 109-118). Şiirlerinin durak sistemine bakıldığında kusursuz bir yapı ile karşılaşılmaktadır. Furkanî, şiirlerini çok büyük oranda dörtlükler şeklinde kurgulamaktadır. Dörtlüklerle kurguladığı şiirlerinde başta koşma olmak üzere sırasıyla destan, semai ve mani nazım şekilleri kullanılmıştır. Sanatçının kullandığı nazım türlerine bakıldığında ise en çok dertlenme nazım türüne başvurduğu görülmektedir. Dertlenmeyi sırasıyla güzelleme, öğütleme, şikâyetlenme, taşlama, ağıt, bilgileme, koçaklama, ilahi, kargışlama, karşılama ve uğurlama takip etmektedir. Farklı nazım türlerinde şiirler kaleme almış olması onun şiirinde işlediği konu kadrolarının da geniş olduğu anlamına gelmektedir (Boyraz 2010: 110-145). Furkanî'nin şiirlerine muhteva özellikleri açısından bakıldığında hem üzen duyguların hem de sevindiren duyguların şiirlerinin konusu olduğu göze çarpmaktadır. Sevindiren duygular Allah ve Peygamber sevgisi, anne - baba sevgisi, insan sevgisi, aşk, tabiat - memleket sevgisi ve vatan - millet - bayrak sevgisi iken; üzen duygular ayrılık, aşk acısı, çekilen dert ve sıkıntılar, geçmişe özlem, karamsarlık, ölüm acısı ve sıla özlemi şeklinde sıralanabilir. Bunların yanında düşünce ağırlıklı konuların işlendiği felsefî şiirleri de mevcuttur (Boyraz 2010: 203). Furkanî, bilhassa dinî değerlerine son derece bağlı bir insan olduğu için şiirlerinde işlenen ana temalar arasında İslamî hususların bulunduğunu da belirtmek gerekir. İlk şiirlerini daha çok bireysel konu ve olaylar vasıtasıyla yazan âşık, son yıllarda yazdığı şiirlerinde toplumun genelini ilgilendiren ve pek çok kişiye hitap edecek tarzda şiirler yazmaktadır. Bu da onun ben merkezcilikten toplumcu bir insan profiline doğru evrilmesi şeklinde yorumlanabilir (Boyraz 2010: 408).

Kaynakça

Boyraz, Şeref (2010). Furkanî'nin Şiir Evreni Bağlamında Bir Monografi Denemesi. Ankara: Akçağ Yay.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. II. Sivas: Önder Matbaacılık.

Özkan, Göknur (2002). Âşık Furkanî. Bitirme Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARAN
Yayın Tarihi: 26.09.2018
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞÜKRANİ, Şükrü Toprakd. 1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2HALİS/BİÇARE HALİS/SEFİL HALİS, Halis Ekicid. 1941 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MAHCUBÎ, Doğan Kayad. 08.01.1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ŞÜKRANİ, Şükrü Toprakd. 1958 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5HALİS/BİÇARE HALİS/SEFİL HALİS, Halis Ekicid. 1941 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6MAHCUBÎ, Doğan Kayad. 08.01.1951 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ŞÜKRANİ, Şükrü Toprakd. 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
8HALİS/BİÇARE HALİS/SEFİL HALİS, Halis Ekicid. 1941 - ö. ?MeslekGörüntüle
9MAHCUBÎ, Doğan Kayad. 08.01.1951 - ö. ?MeslekGörüntüle
10ŞÜKRANİ, Şükrü Toprakd. 1958 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HALİS/BİÇARE HALİS/SEFİL HALİS, Halis Ekicid. 1941 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MAHCUBÎ, Doğan Kayad. 08.01.1951 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ŞÜKRANİ, Şükrü Toprakd. 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14HALİS/BİÇARE HALİS/SEFİL HALİS, Halis Ekicid. 1941 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15MAHCUBÎ, Doğan Kayad. 08.01.1951 - ö. ?Madde AdıGörüntüle