Madde Detay

Asıl adı Mehmet Kargı olan âşık,  Sivas’ın Gürün ilçesine bağlı Şeref/Ayvalı köyünde 15 Mayıs 1940 tarihinde doğmuştur. Sekiz kardeşi olan Âşık Gülhanî’nin babası Şeref köyü eşrafından Velioğlu Halil, annesi Ümmü Hanım’dır (Halıcı 1992: 290-291). İlkokulu ve ortaokulu Gürün’de bitiren âşık, dışarıdan bitirme sınavlarına girerek lise diploması almıştır. 1964'te askere gider, vatanî görevini yaptıktan sonra 1967'de polis memuru olarak Emniyet Teşkilatında görev alır, ardından komiserliğe kadar yükselir (Yağız 1983: 101). 1969'da Fadime Körükmez’le evlenen âşığın üç kızı, iki oğlu vardır (Bezirci 1993: 319). Giresun, Hakkari, Ankara ve Adana gibi çeşitli illerde görev yapan âşık 1987'de emekli olur (TDEA 2004: 385). Kargı, 16 Mart 2014 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir.

Ortaokul yıllarında şiir yazmaya başlayan âşık genellikle aşk, tabiat, gurbet, ölüm, hasretlik gibi konuları ve yaşadığı toplumun aksaklıklarını dile getirmiştir. “Köyüm”, “Gülü Ne Güzel” şiirlerinde olduğu gibi doğduğu şehrin güzelliklerini şiirde konu olarak işler. Gülhanî’nin şiir yazmaya başlayışı Âşık Mesleki’nin kitaplarını okumasıyla olur. Gülhanî, Meslekî’nin şiirlerinin yanı sıra hayatında da etkilenmiş ve onun tesiriyle içindeki “aşk ateşi”ni (Gülhanî’nin kendi tabiriyle) şiir yoluyla dile getirir (Bezirci 1993: 319). Çocuğunu sekiz aylıkken kaybettikten sonra acısını dile getirmek amacıyla yazdığı şiiri âşığın yaşadığı acılardan beslendiğini ve şiirlerine tecrübelerini de yansıttığını gösterir. Gülhanî, şiir yazmakla beraber saz çalmayı da bilmektedir (Karaarslan 2006: 124).

Âşık Gülhanî mahlasıyla şiirler yazarken daha sonra Âşık Sefil Gülhanî mahlasını, ardından Gürünlü Âşık Gülhanî mahlasını kullanmıştır. Halk edebiyatının her yönüyle ilgili yazıları takip eden Gülhanî, söz sanatında kendini geliştirmiş şiirlerine de yetkinliğini yansıtmıştır. Âşık İsmet Namlı, Kul Hâdi, Ahmet Poyrazoğlu, Hacı Pir, Hazım Demirci, Ardanuçlu Efkârî ile karşılaşmıştır. Âşıklık hususunda kimseden ders almadığını belirten Gülhanî Âşık Emsalî’yi manevî usta edinmiştir. Âşığın birçok dergide şiirleri yayımlanmıştır. Bahse konu dergilerin bazıları şunlardır: Sivas Folkloru, Türk Folkloru, Türk Folklor Araştırmaları, Hakses, Halk, Çağrı, Diyanet, Sur, Bahçe, Karınca vb. (Sever 2013: 648).

Gülhâni âşıklık kapsamında çeşitli etkinliklerde de yer alır. 1973'te Konya Âşıklar Bayramı ve 1974'te Uluslararası II. İstanbul Festivali sırasında düzenlenen Âşıklar Şöleni bunlardan bazılarıdır (Halıcı 1992: 290-291). Gülhanî aşk, tabiat, sevgiliden şikâyet konularını şiirlerinde işlemiştir. Ayrıca doğduğu yer olan Sivas'ı şiirlerine konu etmiştir. Doğan Kaya'nın kaleme aldığı Âşıkların Diliyle Sivas adlı eserde Gülhanî'nin Sivas'ı konu ettiği "Varı Sivas'ı","Gürün", "Saydığım Köyler" adlı şiirleri bulunmaktadır (Kaya 2005: 259-263). Âşık Gülhanî’nin Perişan Hallerim (1973), Allah İçin (1982), Birlik Olunca (1984), Gönül Ağlayınca (1990), Ben Beni Bilince (1992) adlı şiir kitapları bulunmaktadır (Halıcı 1992: 291; Çırakman 1975: 46). Gülhanî’nin birçok şiiri bestelenmiştir. 1989 yılında düzenlenen 3. Âşıklar Şöleni’nde Âşık Ruhsati ödülünü almıştır (www.biyografya.com).