Madde Detay

Asıl adı Gülistan Çobanlar olan âşık, 1900 yılında Kars’ın Arpaçay ilçesinin Koçköyü köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Sadık Ağa, annesi ise Mine Hanım’dır. Sadık Ağa, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonrasında Revan’dan Kars’ın Arpaçay ilçesinin Koçköyü köyüne yerleşir. Mine Hanım da Koçköyü köyünden olup ataları Akbaba civarından göç ederek Koçköyü köyüne yerleşir. Soyadını ata mesleği olan çobanlıktan alır. Yasemen, Gülseren, Seyfettin, Çimen, İbrahim, Murat, Ahmet ve Mehmet adlarında sekiz çocuğu dünyaya gelir. Çobanlar, 1972’de Kars’ta vefat etmiştir (Durbilmez 2014).

Âşık Şenlik koluna mensup olan Âşık Gülistan, şiir söyleme ile birlikte hikâye anlatma yeteneğine de sahip hikâyeci bir âşıktır. 13 yaşında dönemin ünlü âşıklarından Âşık Şenlik’e iki yıl çıraklık eder. O, Âşık Şenlik’in son çırağı olarak bilinmektedir. Arpaçaylı Mehmet Hicrani, Suharalı Âşık Ahmet, Âşık Süleyman, Âşık Asker, Âşık İbrahim, Âşık Hüseyin, Âşık Mevlüt, Revanlı Bala Mehmet, Âşık Ali, Âşık Ahmet, Âşık Bala Kişi, Âşık Balı Bey, Âşık Demirkaya, Âşık Emrah, Âşık Gazeli, Âşık Hasan Balı, Âşık Kasım Şenlik, Âşık Kurban, Âşık Mehemmet Şenlik, Âşık Namaz Şenlik, Âşık Nesip Akbaba ve Âşık Süleyman Gülistan gibi âşıklar, Gülistan Çobanlar’la birlikte Âşık Şenlik’e çıraklık eder ya da kendisinden etkilenir. Gülistan Çobanlar’ın bu isimlerden etkilenme ihtimali de yüksektir. Âşık Gülistan’ın ataları arasında da şiir söyleyebilenlerin olduğuna dair rivayetler mevcuttur. Gülistan Usta, ismiyle de anılır. Ünlü âşıklar Âşık Yaşar Reyhani, Âşık Hakkı Baydar, Âşık Murat Yıldız, Âşık İlhami Demir, Âşık İlyas Şayir, Âşık Musa Ünlü, Âşık Nusret Yurtmalı, Âşık Sadi Değer, Âşık Veysel Şahbazoğlu ve kendi oğlu Âşık Murat Çobanoğlu onun Türk âşıklık geleneği bağlamında yetiştirdiği önemli isimlerdir. Pertev Naili Boratav, İlhan Başgöz ve Özdemir Sarıca gibi araştırmacıların kendisinden derlemeler yaptıkları bilinmektedir. Ustası Âşık Şenlik’e ait olan Salman Bey hikâyesini anlatmadaki mahareti araştırmacıların dikkatini çekmiştir. O, Salman Bey hikâyesini ustasının ağzından çıktığı gibi ezberlemiştir. Yine ustası Âşık Şenlik’e ait olan Latifşah ve Sevdakâr hikâyelerini de bilmektedir. Tahir Mirza ve Hüseyin Şehzade onun anlattığı diğer hikâyelerdendir (Eserlerinde Kars ağzının ve Azerbaycan Türkçesinin izleri yoğun olarak görülmektedir. Azerbaycan Türkçesiyle olan münasebeti sadece yaşadığı coğrafyadan değil aynı zamanda ustası Âşık Şenlik’in hayranlık besleyip eserlerinden faydalandığı Azerbaycan sahası âşıklarından Dikmetaşlı Dede Kasım ve Hasta Hasan’dan (Aslan 1975: XL) etkilenmesiyle de ilgili görülmektedir. Elimizde çok fazla şiiri olmasa da mevcut şiirlerinde aşk, gurbet ve ölüm temalarını işlediği, şekil ve ahenk unsurları bakımında da Türk halk şiirinin karakteristik özelliklerini kullandığı gözlemlenmektedir. Gülistan Çobanlar, özellikle Âşık Şenlik’in son çırağı olması, oğlu Âşık Murat Çobanoğlu ve Âşık Yaşar Reyhani gibi unutulmaz âşıkları yetiştirmesi bakımından Türk âşıklık geleneğinin önemli isimleri arasında kabul edilmektedir.