Madde Detay

Asıl adı Habib’dir. Bosnalı olup gençliğinde İstanbul’a geldi. Mevlevî büyüklerinden eğitim alarak (Genç 2000:130; Çapan 2005:151) Mevlevilik yoluna girdi. (Özcan 1989:170). Belgrad’da mesnevihânlık yaptı. Vefatı tarihini kaynaklarda ihtilaflıdır. Esrâr Dede ve Belîğ şairin lüm tarihini, 1050/1640-41; Safâyî, Mehmed Süreyyâ ve Şeyhî 1053/1643-44 olarak kaydetmişlerdir. Bunlardan Şeyhî'nin bildirdiği Vekâyiü'l-Fuzalâ'daki 1053/1643-44 tarihi en doğrusu gibi görünmektedir.

 Şiirlerinde Habibî, bir ara da Hasîbî mahlasını kullanmış; alışılmamış kelimeler ve söyleyişlerle Dîvân meydana getirmiştir. (Çapan 2005: 151) Habîbî’nin Esrar Dede ve Nuhbetü’l-Âsâr’da kayıtlı ve de yorumlara sebep olan beyti şudur:

“Emeret veşker-i emmâ gezi ertik fitesi

Here şeb zengi-i cânâ kati fertik fitesi” (Genç 2000: 130; Abdülkadiroğlu 1999: 67)

Yukarıdaki beytin herhangi bir anlamı yoktur. Aynı çağda yaşayan bazı dostları, muhtemelen yukarıdaki beyte benzeyen şiirlerine karşı çıktılar. Bu beyitteki söyleyiş biçimi, XX. yüzyılda Batı edebiyatlarında görülen lettrisme (harfçilik) akımını anımsatmaktadır. (Dilçin 2009: 91). Safâyî Tezkiresi’nde Habîbî’ye niçin herkes gibi anlamlı şiirler yazmadığı sorulduğunda verdiği yanıt şudur: “Âlem-i manâda bize lafz verildi, manâ kaydında olman.” yani "Mânâ dünyasında bize lafız verildi. Anlama bağlanıp kalmayın” demiştir. (Genç 2000: 130; Çapan 2005: 151). Safâyî ve Esrar Dede, “Habibî’de bir miktar aşka çarpılmışlık izleri (=sevdazedelik âsârı) ve tavırları vardır ve şiirleri güldürücüdür” demektedir. (Genç 2000: 130; Çapan 2005: 151). Tezkire sahibi Rıza, kendi zamanında Belgrat’ta Mesnevi okuttuğunu söylemektedir. (Zavotçu 2000: 160 ). Şeyhî, Vakayiü’l-Fuzalâ’da biyografisinin ardından bir beytini örnek verir. (Özcan 1989: 170) Cem Dilçin TDK’da çalıştığı yıllarda Habîbî’nin matla beytini onun mahlasını kullanarak tazmin etmiştir.

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.

Aksoyak, İ. Hakkı (hzl.) (2004). Kefeli Hüseyin-Râz-nâme. ABD: Harvard Üniversitesi Yay.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Dilçin, Cem (2009). “Gazel Tazmin-i Matla-ı Habibi”. Journal of Turkish Studies Türklük Bilgisi Araştırmaları (Festschrift In Honor Of Cem Dilçin). 33/II: 91.

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. Ankara : AKM Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul : Matbaa-i Âmire.109.

Özcan, Abdülkadir (hzl.)(1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâyık-ı Numaniyye ve Zeyilleri- Vekayiü’l-Fuzala. C.3. İstanbul: Çağrı Yay.

Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi (İncelenme-Metin). İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.

Emeret veşker-i emmâ gezi ertik fitesi

Here şeb zengi-i cânâ kati fertik fitesi

(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. Ankara : AKM Yay.131.)

Mevce-i nûr-ı çîn-i zülf-i dü tâ

Murg-ı dil saydına duzag olmış 

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 151;Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. Ankara : AKM Yay. 131; Zavotçu, Gencay (hzl.) (2009). Rıza Tezkiresi (İncelenme-Metin). İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı.160.)

Binâ-yı cisr-i gerdûn dest-i kudretle kurılmışdur

Sipihrün haymesi cûy-ı fenâ üzre urılmışdur

(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.67; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 151;Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviyye. Ankara : AKM Yay. 131; Özcan, Abdülkadir (hzl.)(1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâyık-ı Numaniyye ve Zeyilleri- Vekayiü’l-Fuzala. C.3. İstanbul: Çağrı Yay. 170.)