Madde Detay
HACI EMİNE/ŞEM'Î'NİN GÜLÜ/ŞEM'Î'NİN BÜLBÜLÜ, Emine
(d. 1824/1845/1846 ? / ö. 1934/1941?)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Emine olan âşık, Raşit Usman’a göre 1824, M. Ragıp Gazimihal’e göre 1845/1846 yılında Konya'da doğmuştur. Babası Hafız Mehmet Efendi, büyükbabası ünlü Âşık Şem’î’dir. On iki yaşlarındayken bir yatsı namazı sonrası uzandığı yatağında gördüğü rüyasında içtiği iki yudum bade ile dili çözülmüş ve şiirler söylemeye başlamıştır. Baba ve annesinin Emine Hanım’da gördüğü bu farklılık üzerine; Şem’î’nin ‘Soyumdan bir âşık gelecek ve erkek olmayacak (!)” sözüne binaen kızlarına inanarak babası Emine Hanıma bir saz hediye etmiştir. Kendi ifadesiyle, mezarlıklarda ve tenha yerlerde sazıyla baş başa kalmayı seven Emine Hanım’ın okuma yazması yoktur. Sonraki yıllarda evlenmiş ve eşinin ona saz almasıyla evinde sazıyla ilgilenir ve şiirlerini söyler. O dönemde şiirlerinin yazıya aktarılmamasından dolayı, eşinin hakkında çok bilgi sahibi olunmamakla birlikte şiirlerinden üç çocuğu olduğunu, adlarının Ahmet, Cevdet ve İsmail olduğunu görülür. Şiirlerinde oğlu olduğu tahmin edilen Ahmet'in erken yaşta vefat etmesi üzerine Emine Hanım, acısını ağıt türüyle dile getirir. Emine Hanım'ın heceyle söylediği şiirlerinin yanında az sayıda olsa da aruzlu şiirleri de vardır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Âşık Emine Hanım ile ilgili olarak yaşı sekseni geçmiş olmasına rağmen hâlâ türkü ve destan söylediğini ve ölüm tarihinin de doğum tarihi gibi kesin olmadığını belirtmektedir. Gazimihal 1941; Usman ise 1934 yılında vefat ettiğini belirtmektedir (Işık 2009: 279).
İlk âşıklık döneminde söylediği şiirler günümüze ulaşmamasına karşın, hayatının son dönemlerinde söylediği şiirlerin türleri genellikle ağıt, destan ve koşma türündedir. Badeli bir âşık olan Emine Hanım, “Şem’î’nin Gülü”, “Şem’î’nin Kızı ve “Hacı” mahlaslarını kullanır. Büyükbabasından dolayı Şem’î’yi anması ve yine kaynaklarda belirtilen dört kez kutsal topraklarda gitmesinden dolayı da “Hacı” mahlasını kullanır. Hem hece hem de aruz kalıbına uygun şiirler söylemesi onun badeli bir âşık olduğunun göstergesidir. Gazi Mustafa Kemal’in Konya’ya gelişi konulu destanı ve oğlunun ölümü üzerine söylediği ağıt (Üç bend iki kavuştaktan oluşan şiiri onun aynı zamanda bir ağıtçı olduğunu da göstermektedir.) türünde şiirleri kaynaklarda yer almaktadır. Hakkındaki bilgileri; Sadeddin Nüzhet, Mehmet Ferit, M. Ragıp Gazimihal ve Usman’ın yazdığı makale ve kitaplarında az olsa da bulmamız mümkündür (Işık 2009: 279). Hakkında yüksek lisans veya doktora tez çalışması yapılmamıştır. Sadeddin Nüzhet [Ergun] Halk Şairleri -I’de 7 şiiri, Konya Halkiyat ve Harsiyattı’nda sekiz şiiri yer almaktadır.
Kaynakça
Ayva, Aziz (2006). “Konya Âşıklık Geleneğinde Kadın Âşıklar”. Prof. Dr. Saim Sakaoğlu’na Armağan. Konya-Haarlem. 581-590.
Çevik, Mehmet (2018). Halk Şairleri Sadettin Nüzhet Birinci Kitap. Ankara: Ürün Yay.
[Ergun] Sadeddin Nüzhet (1926). Türk Şairleri. Birinci Kitap. İstanbul: yyy.
[Ergun] Sadeddin Nüzhet, Mehmed Ferid [Uğur] (1926; 2002). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Hzl. Hüseyin Ayan. Konya: yyy.
Işık, Ali (2009). "Âşık Emine Hanım". Konya Ansiklopedisi. C. I. 279.
Usman, Raşit (1948). “Halk Şairleri 4: Konyalı Emine Hanım”. Konya. 118-119: 5-9.
Yeniterzi, Emine (2001). “Tanzimat’tan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Konyalı Şair ve Yazarlar”. Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 10: 127-128.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ATİYE NAZLIYayın Tarihi: 01.04.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 01.04.2019Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HALİLÎ, Mustafa | d. ? - ö. 1597/1598 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Cemil Sena Ongun | d. 1894 - ö. 15 Nisan1981 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HALİLÎ, Mustafa | d. ? - ö. 1597/1598 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Cemil Sena Ongun | d. 1894 - ö. 15 Nisan1981 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HALİLÎ, Mustafa | d. ? - ö. 1597/1598 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Cemil Sena Ongun | d. 1894 - ö. 15 Nisan1981 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | HALİLÎ, Mustafa | d. ? - ö. 1597/1598 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Cemil Sena Ongun | d. 1894 - ö. 15 Nisan1981 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | HALİLÎ, Mustafa | d. ? - ö. 1597/1598 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Cemil Sena Ongun | d. 1894 - ö. 15 Nisan1981 | Madde Adı | Görüntüle |