Madde Detay

1274/1857-58 yılında Trabzon’da doğdu. Trabzonlu Şair Âgâh Paşa’nın oğludur. Henüz dört yaşında iken ailesiyle birlikte İstanbul’a gitti. Sıbyan mektebinde öğrenim gördü. Daha sonra üç yıl Bahriye mektebine devam etti. Babasının 1288/1871-72 yılında Prizren Vilayeti Alay-beyi olması üzerine onunla birlikte Prizren’e gitti. Orada Mekteb-i Rüşdî’ye ve Mektûbî kalemine devam etti. 1290/1873-1847 yılında İstanbul’da Zabtiye Nezareti Mektûbî kaleminde göreve başladı. Divan-ı Harp kâtip yardımcılığı, divan üyeliği görevlerinde de bulunan İsmail Hakkı Bey mülâzım-ı sani (teğmen) ve ardından mülazım-ı evvel (üsteğmen) oldu. 1293/1876-77 yılında yüzbaşılık rütbesiyle Trabzon, Rize, Giresun’da zabıta memurluklarında bulundu. Selanik, Prizren, Piriştine ve Halep jandarma alaylarında görevlendirildi. Halep’te iken Kundakcı-zâde Hacı Mehmed Sıdkî Efendi’den Arap edebiyatı dersleri aldı. 1313/1895-96’da binbaşılık rütbesiyle Cebelibereket/Ceyhan’da, 1316/1898-99’da Antep, Antakya ve İdlib’de görevlendirildi. Sonra jandarma alayına konuk olarak Selanik’e gitti. 1319/1901-02’de Malatya Jandarma Binbaşılığı'na tayin edildi. Malatya’nın havasına uyum sağlayamadığı için kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. 1320/1902-03’te Bursa’ya yerleşti. 1323/1905-06 yılından itibaren İstanbul’da yaşamaya başladı. 1333/1914-15 yılında Rumeli şimendöfer memurları için açılan dershanelerde Türkçe dersi okuttu. 13 Rebiyülâhır 1336/16 Ocak 1918’de Şişli’de kız kardeşinin evinde vefat etti. Hasköy’de Kulaksız Mezarlığı'na defnedildi.

Eserleri şunlardır:

1. Eş‘âr Mecmûası.

2. Yeni Usûl Elifbâ: Risaledir.

3. Hatîbü’r-Ravza Tahmîsü’l-Bürde: Kaside-i Bürde’nin Arapça şerhidir. Eseri daha sonra Türkçe'ye de tercüme etti. Eserin bir forması 1328’de İstanbul’da Necm-i İstikbal Matbaası'nda basıldı. (Özgül 2000: 768; Yüksel 2004: 351).

Bu eserlerinden başka Trabzon Akçaabat’ta bir mezar kitabesinde tarih manzumesi de bulunmaktadır (Yüksel 2000: 351). Şiirlerinin bir kısmı Ceride-i Sufiyye’de yayımlandı (Özgül 2000: 768). Gazellerinde hikmet, tasavvuf ve marifet parıltıları vardır (Yüksel 2004: 351).

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özgül, Kayahan (hzl.). (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 2. Ankara: AKM Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). C. 4. “Hakkı Bey, İsmail”. İstanbul: Dergâh Yay. 370.

Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri (Osmanlı Dönemi). C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay.

Yüksel, Murat (2004). “Hakkî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 4. Ankara: AKM Yay. 351.

Gazel

Hoş gelir berceste şevk-ârâ gazel tanbûrdan

Nâle-i hûdur çıkan her dem ney-i mehcûrdan

Düşmeyiz girdâb-ı dûr-â-dûr-ı bîm-i ru’yete

Birbirin vely etse emvâc-ı tecellî Tûr’dan

Sâgar-ı dil neşve-i câvid ile lebrîzdir

Zevk alır mı ehl-i temkîn bâde-i engûrdan

Bî-sütûn-ı vehmden vârestedir kâşânemiz

Hûşmend-i miknetiz âzâdeyiz mahzûrdan

Gûş-ı cânla dinle bir kerre sarîr-i hâmeyi

Gör ne mâ‘nâlar çıkar ser-nâme-i mestûrdan

Mesned-ârâ-yı hakîkatdir vücûd-ı ‘ârifân

Dest-şûdur câme-i âlâyiş-i menşûrdan

Nefsini tagyîr eden şûrîde diller şübhesiz

Müstefîd olmaz dem-i ed‘iyye-i me’sûrdan

Seng-i nâdânî yağar dânişverânın başına

Eşk-i şâdî beklenilmez dîde-i rencûrdan

Nazmdır pîrâye-bahş-ı şâhid-i mülk-i sühan

Mâh-ı nûr-efzâ doğar dûşîze-i mensûrdan

(Özgül, Kayahan (hzl.). (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. 2. Ankara: AKM Yay. 769-770.)