Madde Detay

Asıl adı Hızır’dır. Bursalıdır. Bursa müftüsü Ahmed Paşa’nın oğludur. “Hızır Bey” adıyla şöhret bulmuştur. Osmanlı devletinde önemli görevler almış, büyük âlimler yetiştirmiş bir ailenin ferdidir. İlk İstanbul kadısı Hızır Bey dedesi, Yakub Paşa ve Tazarrû-nâme müellifi Sinân Paşa amcalarıdır. Dedesi Hızır Bey de mahlas kullanmaksızın şiirler yazmıştır. Hızrî, Bursa’da Kaplıca Medresesi (Güldeste-i Riyâz-ı İrfân’a göre Gazi Hudâvendigar Medresesi) müderrisi iken buradan ayrılıp Şeyh Emir Buhârî’ye intisap ederek dünya sevgisi ve meşgalesini terk etmiş ve kendisini tasavvufa yoluna adamıştır. Babası Ahmed Paşa, bu durumdan rahatsız olarak önce Hızrî’ye tasavvuf yolunu yasaklamıştır. Hızır Bey bunu kabul etmeyince bir arz-ı hâl ile şeyh Emir Buhârî’yi Yavuz Sultân Selîm’e şikayet ettiyse de bir sonuç alamamıştır. Âşık Çelebi, kendisinin de akrabası olduğunu söylediği Hızrî’nin bundan sonra “Buhârî” mahlasını kullandığını bildirmektedir. Kaynaklarda ölümü için 922/1516-17, 923/1517-18 ve 924/1518-19 olmak üzere üç farklı tarih verilmektedir. Bursa’da medfundur. Eseri bilinmemektedir. Kaynaklarda sadece Türkçe ve Farsça şiirleri bulunduğu belirtilmektedir. Onun Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde ve Pervâne Bey Mecmû’ası’nda çok sayıda şiiri vardır. Hızrî’yi “şuarânın fâzıllarından” kabul eden Latîfî, şairin şiir bilgisinde de “kâmil” olduğunu kaydetmiş ve Hızrî mahlasıyla okunan gazellerin çoğunu da onun yazdığını söylemiştir.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Atlansoy, Kadir (1989). Bursa Şairleri - Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: ASA Kitabevi.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

İsmail Belîğ (1302). Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân. Bursa.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.05.2013].

Köksal, M. Fatih, R. Canım (2004). “Hızrî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: AKM Yay. 32-33.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Neseb ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. Süleymaniye Kütüphanesi. Hâlet Efendi. No. 628. vr. 199b.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Mecdî Mehmed Efendi, Hadâiku’ş-Şakâik (Şakâik-ı Nu’mâniyye ve Zeyilleri). İstanbul: Çağrı Yay.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi. Bağdat. No. 406. vr. 1b, 12b, 44a…

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi. Es’ad Efendi. No. 3871. vr. 46b.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013].

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013].

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). C. 4. “Hızrî”. İstanbul: Dergâh Yay. 222.

Gazel

Ey sanem cevr ile cân almak çün olmış hû sana

Yüri şimden girü terk itdüm seni yâ hû sana

Seyle virüp âlemi akıtma her dem yaşumı

Dûstum hayr eylemez âhir bu kanlu su sana

Çünki aldun bûy-ı zülfin tutma vaslından ümîd

Yüri ey bâd-ı sabâ ölince yiter bu sana

Ol gözi mestâneye uydun çün ey dil yüri var

Giceler tâ subha dek olsun harâm uyhu sana

Hızriyâ ışkında sıdkun bilse ger dil-ber senün

Subh olınca her gice olurdı hem-pehlû sana

(Köksal, M. Fatih (hzl.) (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.05.2013]. 178.)