Madde Detay

Akhisar’ın Marmara beldesinde doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Abdullah’tır. Hulvî Abdullah Efendi olarak tanındı. Öğrenim gördükten sonra Akhisar’da müftülük yaptı. 1159/1746-1747 yılında Marmara’da vefat etti. Pazar Câmii haziresine defnedildi. Ölümüne zamanı şairlerinden Sâ‘î tarafından “Fevtinin târîhini ihlâs ile Sâ‘î dedi / Göçdü ‘Abdullah Efendi rahmetu’llahı aleyh” ifadesiyle tarih düşürüldü (Mehmed Tahir 2000: 141-142). Ailesine dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Bilinen tek eseri, Terceme-i Kasîdetül-Bürde'dir. Samimi bir Peygamber aşığı olan Muhammed b. Saîd Bûsirî’yi şöhretin zirvesine ulaştıran meşhur eseri Kasidetü’l-Bürde (Kaya 1992: 469)’nin manzum tercümesidir. Eserin bilinen iki nüshası vardır. Bir nüshası Balıkesir İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu numara 10 Hk 282/6'daki yazmanın 38b-41a yaprakları arasında kayıtlıdır. Bu nüshada eserin sadece manzum Türkçe tercümesi vardır. Diğer nüshası ise yine aynı koleksiyonda numara 10 Hk 282/5 kayıtlı yazmanın 32b-38a yaprakları arasında yer almaktadır. Bu nüshada ise eserin hem Arapça hem de manzum Türkçe çevirisi bulunmaktadır. Her iki nüsha da vezin bakımından tutarsızlıklar ile doludur.

 

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Hulvî Abdullâh Efendî. Terceme-i Kasîdetül-Bürde. Balıkesir İl Halk Kütüphanesi. 10 Hk 282/6. 38b-41a.

Kaya, Mahmut (1992). “Bûsirî, Muhammed b. Saîd”. İslâm Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: TDV Yay. 468-470.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

http://yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=32283 [erişim tarihi: 09.03.2014].

http://yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=142286 [erişim tarihi: 09.03.2014].

 

Yalnız Terceme-i Kasîde-i Bürde li-İmâmi’l-Bûsirî ‘Aleyhi’r-rahme

Bismi’l-lâhi’r-rahmâni’r-rahîm

Zikr itdiginden gönül yârân-ı zî-selemi

Mezc eyledin dîdeden cery iden âb-ı demi

Yâ yel mi esdi sana cânib-i Kâzime’den

Yâ gecede berk urup nûrlanır izamı

Gözlerine n’oldu kim vaz gel desek yaş döker

Ayıl desek gönlüne artar gamı elemi

 ‘Âşık sanır mı bunu kim ‘aşk pinhân ola

Şâhid iki çeşm-i ter hem kalb-i muztarimi

 ‘Aşk olmasa gözyaşı itlâle dökmez idin

Bî-hâb olup anmaz idin banla ‘Alem’i

‘Aşkı nice nefy iden şâhid degil mi ana

Gözlerinin yaşları hem cisminin sekamı

..

Ey ‘aşk içinde bana levm iden ‘özr ola

İnsâfın olsa bana itmez idin sitemi

…

Nushun hulûs eyledin lâkin anı suymadım

‘Âşık olan kişinin gâlib olur samemi

…

Hâzırlayıp iyiligi muhterem edemedim

Başıma nâzil olan bir zayf-ı muhteşemi

…

Nefsin tıfl gibidir versen bu bir memeyi

Emzigi vermesen demez verin memeyi

Nefsin hevâsın kogıl olmaya vâlî sana

Vâlî olursa ider ‘aybı dolu yâ demi

…

Şeytân ile nefsine hulf eyleyip ‘âsî ol

Nush eylese dinleme bu iki müttehimi

Hasm u hakemdir bular uyma sakın bunlara

Çün hîle ider bilesin hasmı dahı hakemi

…

Mevt irmeden kendime nâfile kesb itmedim

Nâfile savm u salâta basmadım kademi

Sünnetini tutmadım anınla geceler

İhyâ iderken şişip şekvâ ider kademi

…

Ol şol habîb idi ki şefâ‘ati umarız

Anınla def‘ ideriz her hevl-i muktehamı

Allâh’a dâ‘îdür her kim ki uydu ana

Muhkemce tutdu hemân bir habl-i münfasimi

Hilkat ü halkında geçdi her peygamberi

Anlardan artıkdır ‘ilmi dahı keremi

Her bir peygamberin andan ider iltimâs

Bir keffe mâ’iyi yâ bir yudum diyemi

Haddinde turup olar bil bunların nisbeti

Nokta ile ‘ilmi gör şekl ile hikemi

Ma‘nâ ve sûretde oldı kâmil ü Mustafâ

Habîb idindi anı halk eyleyen ins ü cânnı

‘Îsâ’ya Nasrânîler dediklerini deme

Eyle bunun mâ-‘adâ her medh-i muhtekimi

Zâtına it nisbeti istedigin şerefi

Kudrete kıl nisbeti diledigün ‘izamı

Fazlına hadd yokdur Resûlün kim anın vasfını

Söyleye nâtık olup nâsun zebân-ı femi

 …

Gün gibi küçücük sanır anı ırakdan gören

Ammâ yakından gören gözü yorar ‘izamı

Nice bilir kühenini dünyâda ol serverin

Şol fırka kim göreler düşde ol gonca-femi

Hakkında gâyet ‘ilm oldur ki insândır ol

Hem ol durur ‘âlemin muhtâr u muhteremi

Her âyeti kim nebîler halka izhârı ider

Ol seyyidin nûrunun cümlesi müfetteni

…

Yâ Rabbenâ kıl kerem Hulvî’yi it muhterem

Dünyâda ‘ukbâda hem verme gam elemi 

…  

(Hulvî Abdullâh Efendî. Terceme-i Kasîdetül-Bürde. Balıkesir İl Halk Kütüphanesi. 10 Hk 282/6. 38b-41a.)