Madde Detay

İhsanî Sırlıoğlu, 1934 veya 1935 yılında Diyarbakır'da doğmuştur (Özdemir 2017: 39). Okuma yazmayı sonradan öğrendiği belirtilmektedir (Özdemir 2017: 43). Rüyasında gördüğü ve “Güllüşah” adını verdiği aşkı için Diyarbakır’dan çıkıp yollara düşmüş, sazı elinde köyleri dolaşmaya başlamış, önce İzmit'e sonra Ege’ye geçmiştir. Uşak'ta bir müdür vasıtasıyla Güllüşah adıyla nam yapacak olan Sevim’le evlenmiştir. Böylelikle İhsanî ve Güllüşah hikâyesi radyolara, Avrupa televizyonlarına, basına yansımıştır. Halk arasında Kerem İle Aslı, Tahir ile Zühre nevinden bir üne kavuşmuştur. İhsanî köylere gidip kendini tanıttığında, İhsanî’nin on bin sene önce vefat ettiğini söyleyenlerin olduğunu anlatmaktadır (Özdemir 2017: 42). İhsanî rüyasında bade içip, âşıklık bilgisi edindiği ve Güllüşah’ı gördüğünü söylemiş, ancak sonradan böyle bir olayın olmadığını İlhan Başgöz’e itiraf etmiş, bu hikâyeye duyulan ilgi sayesinde dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın kendisini çağırdığından, Bayar’ın desteği ile Ankara Belediyesinin kendisini bir kadroya yerleştirdiğinden bahsetmiştir (www.radikal.com.tr). İhsanî Sırlıoğlu, 21 Nisan 2009’da Diyarbakır’ın Sur ilçesinde vefat etmiştir (Kalkan 2015: 225).

İhsanî, Güllüşah’a saz dersi vermiş, birlikte Güneydoğu’ya kadar gitmişlerdir. İlk kez 1958'de Muzaffer Sarısözen’in radyo programında türkü söylemiştir (Karadeniz 2007: 308). “Dolaştım Güllüşah hep senin için” türküsü çok sevilmiş, programa bir sürü mektup gelmiş, söyledikleri türküler hep ilgi çekmiştir (Özdemir 2017: 42). Yaşar Kemal'e göre çağın büyük ustası olan âşığın (http://www.radikal.com.tr), ilk kasedi İhsanî adıyla yayımlanmıştır. 1962 yılında NATO için çekilen bir tanıtım filminde oynamıştır. 1964’te yayımlanan Ağalı Dünya kitabı iki buçuk milyon adet satmıştır (Özdemir 2017: 37-53).

Hece vezinli şiirlerinin yanı sıra serbest tarzda yazılmış şiirleri de mevcuttur. Deyişlerini kendine özgü bir makamla çalıp söylemiştir. Bu biçim mahallî ozanlar tarafından taklit edilmiştir (Kalkan 2015: 225). Siyasi söylemleri nedeniyle eleştirilerin odağındaki İhsanî ile ilgili olarak Tahir Kutsi Makal, Sahte Ozanlar: Âşık İhsani ve Ali İzzet’in İçyüzü adlı eseri (1969) ve Mustafa Demir Sosyalist Halk Ozanı: İhsani adlı makaleyi (2004) kaleme almıştır (www.turkoloji.cu.edu.tr). Âşık Sinem Bacı’nın derlediği Dünden Bugüne Âşık İhsanî adlı eserde ise âşığın hayatından kesitler, şiir ve hikâyelerinden örnekler verilmektedir (Âşık Sinem Bacı 1976). Ulaş Özdemir ise Senden Gayrı Âşık mı Yoktur adlı eserinde İhsanî ile yaptığı bir röportaja yer vermiştir (Özdemir 2017: 37-55). Doğaçlama şiir söyleme konusunda başarılıdır. Genelde mahlası olan İhsanî'yi kullanmakla birlikte mahlas kullanmadığı şiirleri de mevcuttur (Âşık Sinem Bacı 1976: 50).

Şiirlerinde sade bir Türkçe kullanmış, mahalli söyleyişlere de şiirinde yer vermiştir. 1960’lı yıllara kadar ismi etrafında dizdiği hikâyeler, rivayetler ve aşk şiirleriyle tanınan âşık, 1963 yılından itibaren “Sorumluyum ben çağımdan” diyerek (Özdemir 2017: 37) şiirinde bir dönüm noktası yaşar. Toplumsal sorunları eleştirel, sivri ve mizahi bir üslupla dile getirir. Şiirlerinde sıla özlemi, memleket sevgisi ve evlilikten bahseder.

Hayatı etrafında halk hikâyesi yaratılan âşıklardandır. Âşık İhsani ve Güllüşah ile Âşık İhsani Güllüşah’ın Ardında eserleri bu türdendir (Tan 2010: 55). İlaveten Zaloğlu Rüstem hikâyesini kendi üslubunca saza vurup söze dökmüştür (Âşık Sinem Bacı 1976: 92-105).