Madde Detay

Kâsım’ın hayatı hakkında tezkirelerde ve biyografik kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Kelâmî-i Rûmî (öl. ?) tarafından 1601-1603 yılları arasında Mısır valiliği yapan Yavuz Ali Paşa (öl. ?) adına kaleme alınan Vekâyi‘-i Ali Paşa adlı eserde şaire ait 89 beyitlik manzum bir arz-ı hâl yer almaktadır. Vekâyi‘-i Ali Paşa’nın yazıldığı tarih göz önünde bulundurulduğunda, Kâsım’ın da eserin yazıldığı tarihte hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Aynı zamanda eserde şair hakkında kayıtlı olan “Kâsım-ı Belgradî” ibaresinden Kâsım’ın Belgradlı olduğu anlaşılmaktadır.

Demirsoy, S. (2010). Vekâyi‘-i Ali Paşa (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.

Kâsım-ı Belgradî’nin Manzûm Arz-ı Hâlidir

Ey vücûd-ı şerîfi kân-ı vefâ

Zâtıdır ma‘den-i atâ vü sehâ

Merdüm-i dîde-i üli’l-ebsâr

Mazhar-ı iltifât-ı hayl-i kibâr

Ne gühersin ki sînenin kânı

Doludur vâridât-ı Rabbânî

Sendedir ilm ü sendedir irfân

Sendedir lutf u sendedir ihsân

Sıdk-ı Sıddîk u sende adl-i Ömer

Hilm-i Osmân u Cevdet-i Haydar

Bâreka’llâh nedir bu fazl u kemâl

Ki sana virdi Bârî-i Müte‘âl

Ehl-i Mekke tavâyif-i Yesrib

Cümleten ehl-i maşrık u mağrib

Hazret-i pâdişâh-ı devrâna

Ol şehinşâh-ı zıll-i Yezdâna

Cân u dilden du‘âlar eylediler

Hamd ü şükr ü senâlar eylediler

Ki senin gibi bir vezîr-i müşîr

Sâhib-i akl u mâlik-i tedbîr

Terbiyet eyleyüp ma‘ârif ile

Hilmile ilmile avârif ile

Sad-hezâr âferîn o sultâna

Ma‘den-i ilm ü kân-ı irfâna

Böyle olur olursa fehm ü şinâs

Ehl ü nâ-ehli eylemekde kıyâs

İntihâb itdi gevher-i zâtın

Gördi çün kim sıfât u âyâtın

Her husûs ile fâzıl u kâmil

Ma‘rifet kânı ilmile âmil

Nazar-ı pâkine idüp mazhar

Kıldı ayn-ı inâyetiyle nazar

Didi ey mazhar-ı inâyet-i Hakk

İhtiyâr eyledim seni mutlak

Ki varup mülk-i Mısra rây idesin

Lâyık olanını edâ idesin

Göresin hâlini re‘âyânın

Alasın hâtırın berâyânın

Lâyık olanı dîn ü devletime

Sebeb olanı izz ü rif‘atime

Şer‘ u kânûnla ki kıl icrâ

Tâ ki râzî ola Resûl-i Hudâ

Hâsılı ey güzîde-i devrân

İlm ü fazl ile zübde-i akrân

Devlet ü izzet ü sa‘âdetle

Rif‘at ü haşmet ü adâletle

Mülk-i Mısrı eyâ vücûd-ı şerîf

Makdeminle ki eyledin teşrîf

Nîl-cûd-ı vücûd-ı pür-cûdun

Lutf-tab‘ u hısâl-i mahmûdun

Kıldı sîr-âb gülşen-i dehri

İtdi müstagrak-ı atâ şehri

Sît-ı adlinle doldı mülk-i Arab

Duydı ehl-i Hicâz u Şâm u Haleb

Devr-i adlinde halk râhatda

Hasteler sıhhat ü selâmetde

Gûsfendile gürg hem-sohbet

Oldı âhû vü şîr hem-halvet

Çok zamândır ki gelmedi Mısra

Zât-ı pâkin misâli bu şehre

Adl ü insâfile ola meşhûr

Lutf ü cûdıyla halk ola mesrûr

Bâreka’llâh zihî huceste-hısâl

Levhaşa’llâh zihî sütûde-cemâl

Ehl-i İslâma eyledin hıdmet

Hıdmetin oldı mûcib-i izzet

İzz ü devletle ber-devâm olasın

Ömr-i sermedle müstedâm olasın

Ey olan ilm ü fazlile fâyık

Gördi bu sadra Hakk seni lâyık

Fukarâya kapın penâh olsun

İşigin taşı bûse-gâh olsun

Cümleden biri ben fakîr u hakîr

Fâkaya mübtelâ vü fakra esîr

Geldim ol âsitâna yüz yerde

Yüz yere kodum anda yüz yerde

Arz-ı hâl eyledim fakîrâne

Ne fakîrâne bel hakîrâne

Umarım zerrece o mihr-i sehâ

İde ahvâlimi benim ısgâ

Bir gece kûşe-i felâketde

Ya‘ni künc-i belâ vü fürkatde

Gam-ı devrân ile olup pür-gamm

Hem-demim âh idi enîsim hemm

Fikr idüp gurbetin belâlarını

Zikr idüp kürbetin cefâlarını

Tâli‘imden biraz şikâyet idüp

Hâl-i dilden biraz hikâyet idüp

Olur iken bu derd ile nâlân

Oldı bir pîr hânem içre ayân

Sakalı ag u yüzi nûrânî

Berk urur sînesinde îmânı

Beni gördi bu vechile pür-gam

Rahm idüp hâlime o Hızır-kadem

Didi ey gam-güsâr-ı künc-i cefâ

Hasta vü mübtelâ-yı renc ü anâ

Kevkeb-i tâli‘in olup tâli‘

Ahter-i baht gün gibi lâmi‘

Oldı subh-ı sa‘âdetin peydâ

Dogdı rif‘atle mihr-i burc-ı alâ

İster isen sa‘âdet ü iclâl

Rif‘at ü mecd ü izzet ü ikbâl

Sür yüri hâk-i pâyını yüzüne

İzi tozını kuhl idüp gözüne

Âsitânında eyle var hıdmet

Bulasın tâ ki gün gibi rif‘at

Kerem ü cûd ile o şân-ı şerîf

Lutf [u] in‘âm ile o zât-ı latîf

Âdem arar ki eyleye ihsân

Tek hemân hâlini var eyle beyân

Bir senin gibi görse üftâde

Lutf ile gamdan eyler âzâde

Didim âyâ kim ola o hazret

Böyle lutf ile eşref-i millet

Bana di tâ cenâbına varayın

Yüzümi hâk-i pâyına süreyin

Didi insâf ile adâlet ile

Lutf ile cûd ile mürüvvet ile

Mâlik-i mülk-i Mısr-ı izzetdir

Sâhib-i tâc u taht-ı devletdir

Mülket-i Mısrın ol sehâ kânı

Oldı adl ile mîr-i mîrânı

Ol Alî-sîret ü Hasen-sûret

Ol Ömer-haslet ü velî-himmet

Ya‘ni kim mazhar-ı atâ-yı Hudâ

Adlile dâdile Alî Paşa

Müjde-i pîrile olup şâdân

Beni gül gibi eyledi handân

Şâd-mân oldı bu dil-i mahzûn

Gerçi olmuşdı derdile pür-hûn

Benim ol bî-kes ü fakîr u hakîr

Mihnet ü derd ü ızdırâba esîr

Kaldım ayakda bî-mecâl oldum

Gamm-ı devrâna pâyimâl oldum

Behre-mend eyle hıdmetinle beni

Vireyin yoluna bu cân u teni

Ömrüm oldukça ideyin hıdmet

Benden olmagıla bulam izzet

Bana izzet kapında olmakdır

Hıdmet idüp yolunda ölmekdir

Bana yiter cihânda bu devlet

Bu sa‘âdet bu izzet ü rif‘at

Sen şehe cân ile olam bende

Hıdmetinde olam ser-efgende

Ol güzel başın içün ey server

Benden olsun bu bende-i kemter

Gül-sitânında olayın bülbül

Bâg-ı devletde dâyimâ sen gül

Rûz u şeb olayın du‘â-gûyun

Dâyimâ olayın senâ-cûyun

Lutfuna i‘timâd idüp geldim

Cûduna istinâd idüp geldim

Umarım kim bu dîde-i giryân

Ola devrinde gül gibi handân

Gel uzatma dilâ hikâyetini

Niçe bir idesin şikâyetini

Sen dahi arza kılmadın hâlin

Ana ma‘lûm olur hep ahvâlin

Dili âyîne-i musaffâdır

Levha-i hâtırı mücellâdır

Nazarı kîmyâ-yı devletdir

Sözi sermâye-i sa‘âdetdir

Sen nice vasf idersin ol zâtı 

Aded itmek olur mı zerrâtı

Başla şimden gerü du‘â eyle

Ol kerem kânına senâ eyle

Evvelâ budurur du‘â benden

Ola tâ haşr olunca sag u esen

İzzeti rif‘ati ziyâd olsun

Devleti kapusı küşâd olsun

Dilerin Hazret-i Mehemmed Hân

Ol şehin-şâh-ı mülket-i Osmân

Lutf u ihsânile ide mümtâz

Kerem ü cûdile ide ser-bâz

İzz ü devletle kâm-rân olsun

İki âlemde şâd-mân olsun

Anı şâha şeh-i cihânı ana

Dilerin kim bagışlaya Mevlâ

                        (Vekâyi‘-i Ali Paşa. vr. 119^a-121^a)