Madde Detay

19. asır Bektaşi şairlerinden Mestan Baba, Yanbolu (Bulgaristan)’dandır. Balkan göçü esnasında Türkiye’ye gelip Kırklareli’ne yerleşmiştir. Dabağ Mestan Efendi diye bilinmektedir. İstanbul’da Nâfî Baba’dan el almıştır. Hikmetü’l-âdâb adlı yazma bir risalesi vardır. Halkiyatçı Vahit Lütfi Salcı, Mestan Baba’nın torunu ile evlenmiştir (Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi: 1986: 239; Salcı 1937:2). Mestan Baba hakkında en kapsamlı bilgiyi Vahit Lütfi Salcı, Trakya’da Yeşilyurt Gazetesi’nde vermektedir. Salcı’nın aktardığı bilgiye göre Kırklarelililer onu Dabag Mestan Efendi diye bilirlerdi.Cemaatle namaza devam eden bir zat olup, Karahıdırda Hıdırbaba zaviyesi önünde yatan yine Yanbolulu Ali babanın kızı Mahbup Hanım ile 291 yılında evlenmiştir. Bu aile 93 Rus muharebesinde Kırklareli’ne göç ederek yurtlanmışlardır. Mestan Baba’nın üçü kız, biri oğlan olmak üzere dört çocuğu olmuştur (1937: 2).

Vahit Lütfi Salcı’nın verdiği bilgiye göre; Mestan Baba gayet vakur, doğru sözlü, kâmil ve şair bir mürşit imiş. Öyle gevezelikten, ataklıktan, hoppalıktan ve yılışıklıktan hoşlanmazmış. Herkesin olduğu gibi görünmesini istermiş. Şair, manzumelerini teksir edip de onları yaymak ve yahut okunduğunu dinlemekle iftihar etmez, mütevazı adammış. Bunun için eserlerini de herkese bildirmez ve vermezmiş (1937: 2).

Trakya’nın Yunanistan işgalini gördüğü yıllarda Alevi köylerinde gezdiğini belirten Salcı, Çeşmekolu Köyü’nün Bektaşi olan imamı Molla Mustafa’nın da Mestan Baba’nın kendi el yazısı ile yazılmış bir risalesini gördüğünü belirtir. Bu risalenin adı Hükmetü’l Adâb idi. Mestan Baba, Hikmetü’l Adâb’ın bir nüshasını İstanbul’da Rumelihisarı’nda Şehidlik Dergâhı babası Nafî Baba’ya vermiştir. Nafî Baba bu eseri görünce ve okuyunca (Mestan Efendi’nin) iktidar ve dirayetini anlamış ve kendisini o zaman (Mestan Baba) yapmış olduğunu Molla Mustafa’ya anlatırmış. Hikmetü’l âdâb hakikaten güzel yazılmış bir eser olup, risalenin sonunda bir manzume vardır (Salcı 1937:4).

Salcı, Vahit Lütfi (1937). “Mestan Baba”. Trakya’da Yeşilyurt 27. Birinci Kanun 1937 Pazartesi. No. 715-6. 2-4.

“Mestan Baba” (1986). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Dergâh Yay. 239.

Gazel

Hiç maani anlaşılmaz böyle kur’an mı olur

Emrü nehyi belli olmaz böyle ferman mı olur

Bir dakikalık huzur vermez o hain kavmına

Katil-i millet olandan mülke sultan mı olur

Okuyup yazmak ile kabil olur ilmü hüner

Cahil ve nadan olanda ilmü irfan mı olur

Iydi adhada keserse sevgilim kurban eğer

Ana canımdan mukaddes başka kurban mı olur

Okuyanlar fehm eder manasını (Mestan) Baba

Hikmetü’ladab gibi bir yüce fürkan mı olur

Salcı, Vahit Lütfi (1937). “Mestan Baba”, Trakya’da Yeşilyurt 27. Birinci Kanun 1937 Pazartesi. No. 715-6. 4.

Nefes

Şehrahı muhabbette, pirlerle gezer gördüm

Kâhı dem vuslatta, dilberle gezer gördüm

Meydanı şeriatta, hem kesret hem vahdette

Bel bağlu tarikatta, rehberle gezer gördüm

Halimle olup haldaş, serimdir bana yoldaş

Selman’ı edip yoldaş, Kanberle gezer gördüm

Noktayı görüp baden, Bayı bilerek caden

Geçtim gam ferdaden, Hayderle gezer gördüm

Otuz iki esmayı, Esmada müsemmayı

Buldum bu muammayı, defterle gezer gördüm

Yetmiş iki esrarı, bildirmeğe hünkârı

Bu dert ile efkârı, ezberle gezer gördüm

…

(Mestan)gibi aldanmaz, divanedir uslanmaz

Salcı, Vahit Lütfi (1937). “Mestan Baba”, Trakya’da Yeşilyurt 27. Birinci Kanun 1937 Pazartesi. No. 715-6. 2.