Madde Detay

Nerede ve ne zaman doğduğu bilinmemektedir. Asıl adı Mustafa’dır. Defterdar olan Lütfî adında birinin oğludur. Bu yüzden Lütfî Bey-zâde sanıyla tanındı. İstanbul kadısı Saçlı Emir Efendi ve Anadolu Kazaskeri Sinan Efendi’den dersler alarak 959/1551-52 tarihinde Abdurrahman Efendi’den mülazım oldu. İlk önce 30 akçe ile Çekmece’de Abdusselam Medresesi’ne müderris oldu. Ardından 40 akçe ile Davud Paşa Medresesi’ne atandı. 968/1560-61’de buradan azledildi. Kanuni Sultan Süleyman’ın veziri Ali Paşa’nın himmetiyle 970/1562-63 yılında Kahriye, ardından Haseki ve 972/1564-65’te de Semaniye Medresesi’ne atandı. Aynı yıl Ali Paşa görevden ayrılınca Meylî’nin de Semaniye’deki görevi son buldu. Yaklaşık altı yıl kadar boş kaldıktan sonra 978/1570-71’de Süleymaniye Medresesi’ne müderris olarak atandı. 981/1573-74’te Samsunî-zâde Mahmud Efendi’nin yerine Mekke kadısı oldu. 984/1576-77 Mekke kadılığından azledildikten sonra 989/1581-82’de Bursa kadısı, 991/1583-84’te ise Galata kadısı oldu. 993/1585’te bu görevinden azledildi ve aynı yıl Edirne kadılığına atandı. Ancak 995/1586-87’de bu görevinden de azledilen Meylî, 996/1587-88 yılında vefat etti.

Yazarın bilinen iki eseri vardır. Nevʻî-zâde Atâyî’nin bildirdiğine göre, Taşköprî-zâde Ahmed Efendi’nin Arapça kaleme aldığı ve Osman Gâzî’den Kanuni Sultan Süleyman devrine kadar yaşamış ulemâ ve meşâyihin hayat hikâyelerini anlattığı eş-Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye adlı biyografik metne zeyli vardır. Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’de tabaka sistemine göre tertip edilmiş ulemâ biyografilerini elifbâ sırasına göre yeniden düzenlemiş; kendi zamanına kadar yaşamış âlimlerin de hâl tercümelerini ilâve ederek zeylini meydana getirmiştir. Nev‘î-zâde eserin dili hakkında bilgi vermemiştir. Bir de tezkiretü’ş-şuʻarâ yazmaya başlamış fakat her ikisini de tamamlayamadan vefat etmiştir. Müstakil isimleri bulunmayan ve yarım kalan her iki eserin de günümüze ulaşan nüshası bilinmemektedir. Dönemin ileri gelen bilginlerinden biri olan Meylî’nin şairliği üzerinde herhangi bir değerlendirmede bulunulmamıştır. Az sayıdaki şiir örneğine bakılarak yaşadığı dönemin normlarına uygun, aşıkane şiirler yazdığı söylenebilir. 

Babinger, Franz, (1992). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. (çev. Coşkun Üçok) Ankara: KB Yay. 96.

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014]. 334.

Gönül, Behcet, (1945). “İstanbul Kütüphanelerinde Al- Şakā’ik Al-Nu‘mâniya Tercüme ve Zeyilleri”. Türkiyat Mecmuası. (VIII): 159.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi, Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Şakâyık-ı Nev’i-zâde”. İstanbul: Çağrı Yay.

Özcan, Abdülkadir, (hzl.), (1989). Nev‘izâde Atâyî, Hadâiku’l-Hakâ’ik fi Tekmileti’s-Şakâ’ik, İstanbul: Çağrı Yay. 301.

Gazel

Rûz-ı vuslatda öpersem n’ola ben cânân elin

Vakt-i ‘ıyd olsa öperler bendeler sultân elin

Görmedüm ol Yûsuf-ı sânî gibi sâhib-cemâl

Gerçi geşt itdüm ser-â-ser Mısr ile Ken’ân elin

Dest-i cevrünle harâb oldı mahabbet hâmesi

Lutf ile ma’mûr kıl gel gönlümün vîrân elin

Sâkiyâ câm-ı şarâbı alma destümden benüm

Tutmışuz peymâne ile biz ezel peymân elin

Yakmadı destine hınnâ ol nihâl-i ser-bülend

‘Âşıkın kurbân iderken tutdı Meylî kan elin

(Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014]. 334).