Madde Detay

1271/1854-55 yılında Trabzon’da doğdu. Asıl adı Hasan Nâcî’dir. Trabzonlu tüccarlardan Alaybeyi-zâde Hacı Osman Efendi’nin oğlu olduğundan Alaybeyi-zâde Hasan Nâcî Efendi olarak tanındı. İlköğreniminden sonra Trabzon Rüştiyesine devam etti. Özel hocalardan Arapça, Farsça, hesap, coğrafya, fıkıh ve akaid dersleri aldı. 1295/1878 yılında Maliye Nezaretinde Düyun-ı Umimiye Muvazene kalemine girdi. Bir ay sonra Trabzon’a döndü. 1297/1879-80 yılında Meclis-i Ziraat Kitabeti ile fahri azalığına, 1300/1882-83 yılında Trabzon’da mahkeme başkâtipliğine atandı. bazı görevlerde de bulunduktan sonra Bab-ı Seraskerî Muhâkemât Dairesi başkâtibi oldu. Askerî rütbelerden ferîk (korgenaral)'e denk olan sınıf-ı evvelî rütbesi verildi. Darüşşafaka ve Galatasaray Mekteb-i Sultanîsi’nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Meşrutiyetin ilanından sonra emekli edildi. Emekli olduktan on yıl sonra, 20 Rebiyülâhır 1338/12 Ocak 1920’de Küçükçamlıca’daki köşkünde vefat etti. Vefatına Üsküdarlı Talat tarafından “Ecille-i şu‘arâdan Alaybeyi-zâde/Cenâb-ı Nâci-i şîrîn-sühan vefat etdi /Yazıldı gâye-i fart-ı esefle târîhi / Koyup bu âlemi Nâcî de Cennet’e gitdi” kıt‘ası ile tarih düşürüldü. Mezarı Merkez Efendi Kabristanı’ndadır.

Eserleri şunlardır:

1. Neşîde: Muallim Naci tarzında kaleme aldığı şiirlerini topladığı kitaptır. 1312/1894-95 yılında İstanbul’da basıldı (Özcan 2000: 1451; Bağlı 2006: 487).

2. Lisan-ı Kitâbet: Mensur bir eserdir. İstanbul’da 1307/1889-90’da basıldı (Mehmed Tahir 2000: 473; Bağlı 2006: 487).

3. Serair-i Alüftegân: Millî bir roman olup 1305/1887-88 yılında İstanbul’da basıldı (Özcan 2000: 1451; Bağlı 2006: 487).

4. Trabzon veya Tahassür: Eser basılmamıştır (Bağlı 2006: 487).

Bilgili bir kimse olup güzel şiir söylerdi.

Bağlı, Emine (2006). “Nâcî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: AKM Yay. 486-487.

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kurnaz, Cemâl ve M. Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Hidayet (hzl.). (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. III. Ankara: AKM Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). “Nâci Hasan Efendi (Alaybeyizâde)”. C. 6. İstanbul: Dergâh Yay. 495.

Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri (Osmanlı Dönemi). C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay.

Gazel

Cevherim kânı dil-i feyz-âverimden bellidir

Safvetim reng-i latîf-i cevherimden bellidir

Özge bir âyînedir nutkum cemâl-i sîrete

Sîretim nutk-ı hakîkat-perverimden bellidir

Bende etmişdir ta‘ayyün nûr-ı isti‘dâd-ı aşk

Nûr-ı isti‘dâd-ı aşkım gözlerimden bellidir

Eylerim hep böyle müstesnâ güzeller intihâb

Tab‘-ı müstesnâ-pesendim dil-berimden bellidir

Ben bu âteşlerde ifnâ-yı vücûd etsem dahi

Bir zamân var olduğum hâkisterimden bellidir

Meşrebimden etmesin erbâb-ı himmet iştibâh

Meşrebim meyl-i ma‘âlî-güsterimden bellidir

(Özcan, Hidayet (hzl.) (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal-Son Asır Türk Şairleri. C. III. Ankara: AKM Yay. 1453.)