Madde Detay

Bursa’da doğdu. İran coğrafyasından gelerek Bursa’ya yerleşen ve zengin bir tüccar olan Mehmed Efendi’nin oğludur. Asrın büyük âlimlerinden olan Kara Davud ve Sa’dî Efendi’den öğrenim görerek mülazım olan Necmî, Nakşibendî Tarikatından Seyyid Ahmed Buhârî ve Lâmii Çelebi ile aynı yerde uzlete çekildi. Daha sonra Kanuni Sultan Süleyman’ın şehzadeliğinde onun defterdarı olan Sinan Çelebi’ye muallim ve musahip oldu. Sinan Çelebi, İznorvik’e bey olarak gönderilince Necmî de onunla birlikte gitti. Sinan Çelebi, Yenipazar’da bir medrese yaptırdı ve Necmeddin Efendi’yi de bu medreseye müderris tayin etti. Sinan Çelebi’nin ölmesi üzerine 950/1543-44 yılında İstanbul’a gelerek Eyüp’te Cezerî Kasım Paşa Medresesi’nde görev süresi dolan Arap Çelebi’nin yerine 25 akçeyle müderris olan Necmeddin Efendi, ölüm tarihi olan 978/1570 yılına kadar burada müderris olarak görev yaptı. Öldüğünde doksan yaşın üzerindeydi. Mezarı, Eyüp’te Cezerî Kasım Paşa Medresesi bahçesindedir.

Ölünceye kadar ilim öğretmekten geri durmayan, yaşlanıp da medreseye gidemeyecek bir hâlde olmasına rağmen derslerini evinde veren, iyi bir âlim olan Necmeddin Efendi, aynı zamanda Necmî mahlasıyla şiirler söyleyen bir şairdi. Herhangi bir eserinin olup olmadığı hakkında kaynaklarda bilgi bulunmamaktadır. Ancak bazı mecmua ve tezkirelerde şiirlerine rastlanmaktadır.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1998). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî (Yâhud Tezkîre-i Meşâhir-i Osmânî). C. 4. İstanbul: Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı Ortak Yay.

Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyoğrafileri. Bursa: Asa Kitabevi.

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

Eyduran, Aysun S. (hzl.) (2009). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ, Tenkitli Metin B. Ankara: KTB. Yay. E-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [Erişim Tarihi: 01.02.2014].

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İnceleme-Metin. C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Nev’i-zâde Atâî, Hadâ’iku’l-Hakâ’ik Fî Tekmîleti’ş-Şakâ’ik. Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri. C. 2. İstanbul: Çağrı Yay.

Şemseddin Sâmî (1314). Kâmûsu’l-Âlâm. C. 6. İstanbul: Mihran Matbaası.

Gazel

Yine bir dil-rübâ kassâbun oldum kulı kurbânı

Tenümi şerha şerha itseler terk itmezem anı

Terâzûden inen dil-ber odur yâ Rabbi sen sakla

Hased kurdından anı kim olupdur Yûsuf-ı sânî

Bu gövdem pâre pâre oldı çün sâtûrdur dile

Etleyin togramış anı habîbün tîg-i bürrânı

O körpe kuzuyı koynuma koymak isterem ammâ

Yanından n’eyleyem hâlî degül bir lahza çûbânı

Kanara iti gibi tolanur dükkânın ol mâhun

Rakîbün derisini yüzseler v’allâhi erzânî

N’ola bî-çâre Necmî de umarsa orta pehlûdan

Begüm cömerd rûhıçün ana sen eyle ihsânı

Gazel

Nice bir kan yudayum la’l-i güher-pâşından

Nice bir güç çekeyüm yay gibi kâşından

Seng-i bî-dâd ile öldügüme kayurmaz idüm

Tek mezârumda dikilse işigi taşından

N’ola Mecnûn başı üzre vatan itse kuşlar

‘Âşıkun anca belâlar geçiser başından

Sûfînün kendü kara başına yok fâ’idesi

Himmetiyle taleb-i meygede kallâşından

Ey ecel şerbetüni Necmîye sunsan yiridür

Ki toyupdur felegün mihneti çok aşından

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ, İnceleme-Metin. C. 2. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Ens. Yay. 863-64.)