Madde Detay

Neşat Aydın, 1952 yılında Trabzon’un Tonya ilçesine bağlı Kalemli köyünde dünyaya gelmiştir. Yörede Baloğları ya da Aydınoğulları olarak bilinen bir sülaledendir. Babasının adı Hasan, annesinin adı Ayşe’dir. Şiirlerinde Neşat ve Neşat Aydın mahlaslarını kullanır. İlkokul mezunudur. Aydın, 1966 yılında Ayşe Hanım ile evlenir. Bu evlilikten iki erkek, dört kız olmak üzere altı çocuğu dünyaya gelir. Eşi Ayşe Hanım’ı 1994 yılında trafik kazasında kaybeder. Aydın, 1967-1968 yıllarında Zonguldak’ta maden ocağında çalışır. 1970-1971 yılları arasında askere gider; acemi birliğini Burdur’da, usta birliğini ise Ankara’da tamamlar. Çocukluğunda yetiştiği çevreden etkilenerek atma türkü söylemeye başlar. Öncelikle dayısı Mustafa Tanrıverdi’yi kendisine usta kabul eder. Bunun dışında yöre âşıklarından Hasan Köse, Yanıklı Ahmet, Genca Aksoy, Necati Çınar, Necati Kılıç, Hasan Kara ve Ali Genç’ten de etkilenir ve onları da usta kabul eder. Kendisinden sonra gelen birçok genci etkilediğini belirtir (Çakır 2020a). Yöre âşıklarından Âşık Süleyman, Neşat Aydın’ı ustası olarak görür (Çakır 2020b). Yayla, kadırga şenlikleri, düğün ya da çeşitli eğlence ortamlarına katılan âşık, birçok kurum ve kuruluştan plaket almıştır. Televizyon ve radyo programlarına katılır ve program yapar. İnternet ortamında birçok atma türkü icrası bulunmaktadır. Ayrıca yurt içi ve yurt dışında etkinliklere katılır. Aydın, yazları Tonya’da, kışın ise İzmit’te ikâmet etmekte ve hâlen çalışmalarına devam etmektedir (Çakır 2020a).

İrticali güçlü olan âşık, güncel olayları hemen şiire dökebilmektedir. Hemen her konuda doğaçlama atma türkü söyleyebilen âşık, saz çalabilmekte mahirdir. Yöre ağzıyla, sade bir dille ve hece ölçüsüyle şiirlerini söyler. Şiirlerinde kimi zaman mizahi bir dil kullanan âşık, taşlama türünde başarılıdır. Bazı yerel sanatçıların yöre ağız özelliklerini bozduğunu, yapay bir ağızla türkü söylediklerini ifade ederek bu durumu eleştirir (Çakır 2020a).

Şiirleri genellikle destan türündedir. Saatlerce atma destan söyleyebilen âşık, birçok kişiyle atışma yapmıştır. Şiirlerinde kendisini “ozan” olarak niteler: “Her gelen tekme vurur/Kolundan tutan olmaz/Eğer derdin var ise/Bu ozanı dinlersin” (Çakır 2020a).

Genel anlamda şiirlerinde millî ve dinî konuları ele alır; tarihî, sosyal ve siyasi olayları şiirlerinde tema olarak işler. Çanakkale Şehitleri, Kıbrıs Savaşı gibi tarihî olaylarla ilgili destanları vardır. Bu destanlar sözlü tarih çalışmaları için önemlidir. Kıbrıs destanında Rauf Denktaş ve Bülent Ecevit’e atıfta bulunur. Tarihî ve siyasi şahsiyetlerle ilgili şiirleri de vardır. Adnan Menderes’in idamı üzerine söylediği ağıta ait birkaç dörtlük bunu örneklendirmektedir: “Düşenin yâri olsa da/Olurdi Menderes’in/Astilar Menderes’i/Kurudi çıktı cani/Allahım sen bilirsin/Ellere kalmadı kani/Menderes dedikleri/Düşenin yâri idi/Var idi yüreğinde/Müslüman merhameti” (Çakır 2020a). Aydın, trafik kazasında kaybettiği eşi için de ağıt yakmıştır (www.youtube.com).

Türkiye’de büyük bir acıya neden olan 1999  yılında gerçekleşen Sakarya depremi üzerine de ağıt yakmıştır. Konuyla ilgili birkaç dörtlüğü şu şekildedir: “Ay yere düşürmedi/Güneşin gölgesini/Deprem vurdu da yikti/Marmara bölgesini/Oldi bi büyük deprem/Yikildi evlerimüz/Tanınmaz hale geldi/Böyük şehürlerümüz/Kocaeli Sakarya/Boşaldi caddelerin/Birden yok oldi gitti/İnsanların evlerin/Açmaz oldi güllerin/Ötmez/oldi bülbülleri/Sayısı belli değil/Depremde elenlerin/E depremden ölenler/Sanman sizi unuttum/En çok cenaze geldi/Bizim Karadeniz’e/Allahum böyle aci/Bir daha verma bize”. Yörede vuku bulan Maçka Çatak Heyelanı ile ilgili de destan söyler: Maçka Çatak köyünde/Nedur bu kalabaluk/Sokakları taşları/Hep oldu Alabalık/Acı rüyalar gördüm/Anne babam geldi mi/Çatak’ta ölenlerle/Yoksa o da eldi mi”.  Ayrıca  “Saddam”, “İstanbul Macerası” başlıklı şiirleri de vardır (Çakır 2020a).

Günlük hayatta sıradan kişilerin yaşadığı trajik olayları da yine destan türünde şiirlerinde dile getirir. Adamın birinin oğlunu vurması üzerine “Zonguldak Destanı”nı ve Samsun’da 10 kişinin tütünden zehirlenip ölmesi üzerine ise “Tütün Destanı”nı dile getirir (Çakır 2020a).

Aydın’ın Youtube kanalında birçok performansı mevcuttur. Atma türkü konusunda önemli âşıklardan biri olan ve genç yaşta vefat eden Ahmet Çakar ve Fadime ile atışmaları mevcuttur (Çakır 2020a). Fadime ile atışmaları tiyatral ve mizahidir (www.youtube.com).

Bazı atışmalarına girizgâh niteliği taşıyan sözlerle başladığı görülmektedir: “Dilim olsa da çeksa/İçimdeki yarayı/Bu sözler boş değildir/İyi dinle burayı” (Çakır 2020a).

Kendinden önceki âşıklar ve tekke şairlerinin isimlerini zikrettiği, şairnâme niteliği taşıyan destanları da mevcuttur. Bu destanlarında Yunus Emre, Veysel Karani, Şenlik Baba, Mevlüt İhsani, Erkan Ocaklı, Murat Çobanoğlu gibi isimler geçer. Aydın, başka âşıklara ait güfteleri de seslendirebilmektedir (Çakır 2020a).

“Hor görme beni kardaş” ile başlayan şiirinde insan sevgisini ve tüm yaratılanları hor görmemeyi, kimseyle alay etmemeyi, dünyanın faniliğini Yunus Emre üslubuyla dile getirir: “Hor görme beni kardaş/Sen insan ben insanım/Anlatayım da dinle/Ben de bi Müslümanım/Bazıları hor görür/Allah’ın kullarını/Meğer kendi kaybetmiş/İnsanlık yollarını/Kaldi mi bu dünyada/Anamuzlan babamuz/Hor gördüğün insanlar/Salına vurur omuz”

 “Benzemez” şiirinde Yunus Emre, Karacaoğlan, Âşık Veysel’in üslubu dikkat çekmektedir: Yürekteki karalık/Gözdekine benzemez/Gönül güzellikleri/ Yüzdekine benzemez/Gönülde güller açar/Daldakine benzemez/Tadını sorma kardaş/Yoldakine benzemez/Ondaki güzellikler/ Soydakine benzemez/Ölür gidersin bir gün/Bıraktığın eser ölmez/İnsanlığın yoksa/Hiçbir şey fayda etmez/Kırma insan kalbini/Dal kırmaya benzemez/Cennetteki komşuluk/Burdakine benzemez” (Çakır 2020a).

2020 yılında tüm dünyayı etkileyen koronavirüs salgınıyla ilgili de destanı mevcuttur. Destanın birkaç dörtlüğü şöyledir: Sakın atmayın sakın/Burundan maskeleri/Atarsak hep elürük/Korona geldi geri oyy oy/Zengin fakir bir oldu/Herkes girdi kol kola/Allah azan kulunu/Böyle getürür yola/Aşkum okudum size/Kitabun ortasından/Bu korona yayıldı/Çinlerin çorbasından/Dua edelim dua edelim/Dönmesin arkasından/İnşallah kurtuluruz/Korona belasından” (Çakır 2020a).

Başka sanatçılara da güfte ve beste veren Aydın, âşıklık geleneği denilince Türkiye’de Karadeniz bölgesinin akla çok gelmediğini, diğer bölgelerin ön plana çıktığını, oysa Karadeniz’de âşıklık geleneğinin çok güçlü olduğunu, birçok  âşığın bilinmediğini, geçmişte yörede çok iyi âşıkların olduğunu fakat bunların unutulduğunu, son dönemlerde ise internet vasıtasıyla yerel âşıkların kendilerini gösterme imkânına sahip olduğunu belirtir. Âşıklarla ilgili yapılan yarışma ya da şenliklerde Karadeniz yöresi âşıkların çok fazla yer almadığını ifade eder (Çakır 2020a).

Neşat Aydın, şiirlerinin bir kısmını deftere kaydettiğini fakat henüz yayımlamadığı ifade eder. Performanslarından belli bir kısmı ise televizyon, radyo ve internet ortamı gibi birçok elektronik mecrada mevcuttur. Ayrıca bazı türküleri ise kasette kayıtlıdır. Aydın hakkında yüksek lisans ve doktora düzeyinde henüz bir çalışma yapılmamıştır (Çakır 2020a).