Madde Detay

Nuri Baba, Çankırı’nın Saray Mahallesi’ndendir. Nuri Baba ya da Âşık Nuri olarak tanınır. Şiirlerinde Nuri mahlasını kullanan âşığın hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1841 olduğu tahmin edilmektedir. Bezci esnafından olan Nuri Baba’nın vefatının 1322/ 1904 sonra olduğu tahmin edilmektedir. 18. yüzyıl Anadolu-Osmanlı sahası âşıklarından olan Nuri Baba, “sazı omuzunda, köyleri dolaşan bir âşıktır” (Duran 2005). Nuri Baba'nın, "Bağdat valisi meşhur Vezir Ahmed Paşa'nın 1747'de vefatı münasebetiyle söylediği mersiyeden" yola çıkarak "Vezir Ahmed Paşa'nın maiyetinde Bağdat'ta yaşayan bir yeniçeri saz şairi olması muhtemeldir" (Çelik 2008:173).

Nuri Baba, destan türünde ve musammat koşma türünde şiirleri ile tanınır. Yergi yönü ağır basan bir ozandır (Yurt Ansiplopedisi 1982: 1993). Yazdığı Gelin Kaynana Destanı çok beğenilmiş; ancak bugün elimizde bulunmamaktadır (Duran 2005). Ancak “konu edindiği meslekleri veya mesleği “esnaf destanları”nda olduğu gibi tamamen zemmetmek yerine halkın, köylünün veya âşığın dünya görüşüne göre olabildiğince objektif ölçütler ortaya koymaya çalışarak övdüğü veya yerdiği destanlar” olarak tanımlanan meslek destanlarına bir örnek olarak, Çankırılı Nuri Baba’nın Amele Destanı verilir (Çobanoğlu 2000: 64).

1956 doğumlu, Oltu'lu Âşık Yusuf Polatoğlu,  Türk halk şiirinde bir şairname örneği olarak kabul edilen, Saz Sesi adlı şiirinde tarih boyunca kendisinde iz bırakan 36 şairin adlarını zikrederek, onların bazı özelliklerini dile getirir. Tamamı 10 dörtlük olan bu şiirin 7. dörtlüğünde Çankırılı Nuri Baba'nın adı da zikredilir (Kaya 1990: 55-56).

Çankırı’da düzenlenen yârân sohbetlerine katılan Çankırılı Âşık Ali, Cevheriye Bânu, Âşık Sabri, Efkârî, Fahrî, Rindî, Mafhârî, Vahyî, Sadık, Yâdi, Yesarî, Ilgazlı Nâilî gibi âşıklar arasında Nuri Baba'nın da adı geçmektedir. Dolayısıyla “Çankırı’nın âşık edebiyatı açısından önemli bir durak” olmasında rol oynamıştır (Çakır 2012: 165).

Balım, Ali (1957). Destanlar ve Türküler. Ankara: Emek Basım Yay.

Çakır, Ömer (2012). “Çankırı’da Yârân Sohbetlerinin Edebî Cephesi Yahut Yârân Edebiyatı”. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1):151-170.

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Kaya, Doğan (1990.) Şairnâmeler. Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yay.

Özbey, Ömer (2008). Âşık Aşur'un Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

www.cansaati.org, Çankırı Araştırmaları Sitesi, 2002-2005 dönemi arşiv kayıtları, [erişim tarihi 10.05.2014].

Yurt Ansiklopedisi (1982). C. 3.  İstanbul: Anadolu Yay. 

Ahmed Paşa Destanı

Devir tamam oldu ey Gazi Hünkâr
Öksüz oldu Bağdad bil Pâdişâhım
Bunca yıl eyledim düşmana ılgar
Matemlidir Bağdad bil Pâdişâhım

Nice zamandır eyledim hirâset
Yakt(ı) ecel şerbeti derûnum gayet
Tuğlarım Kâhya’ma eyle inayet
Düşmana galibtir, bil Pâdişâhım

Almıştım Urbân’ı darb-ı destime
Rüstem-i Zâl olsa gelmez üstüme
Süleyman Kâhya’mı oturt postuma
Düşmana galibtir bil Pâdişâhım

Gelmedi cihâna benim akranım
Şu fânide kaldı hezar nişanım
Yedi iklimde de söylenir şânım
Erlerim garibtir bil Pâdişâhım

Bağdad illerine düştü bir figan
Geldi ecel çâre bulmadım derman
Boş komaz yerimi Kâhya’m Süleyman
Lûtfeyle tuğlarım ver Pâdişâhım

Nâr-ı fırakıma yanıyor Bağdad
Burc-ı evliyâdır vatanım serhad
Bin yüz almış Şevvâl’de ettim vefat
Nurî bağrı yanıktır Pâdişâhım

Çelik, Ali (2008). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay. 173-174.

Çalışanların Destanı

Ala yorganını alır yanına

Doğru, çalışmaya gider amele

Altı lire için kıyar canına

Ogün nasıl akşam eder amele

Evvel baştan kalfaları bulurlar

Ellerine kazma kürek alırlar

İş yoğusa çok perişan olurlar

Ezelden böyleymiş kader amele

Kimisi harç karar kimisi beton

Kimisi yalınız kimisi yetim

Ameleliğe çıktı hep köyler bütün

Şehir almaz dünya kadar amele

Yevmiye beş lira bulabilirsen

Onu da çalışıp alabilirsen

Köye biraz para salabilirsen

Peder orda hergi eder amele

İki gün durmadan köyüne kaçar

Babasiyle orada arayı açar

Kimisi borçludur kimisi naçar

Alacaklı gelir gider amele

İkinci bir defa borçlun gelmeden

Dostum borçlunu bul seni bulmadan

Gidip muhanete muhtaç olmadan

Talihine boyun büker amele

Bak Âşık Nuri de tenbel yatıyor

Kimisi aç kalmış yorgan satıyor

Çalışan paranın yükün tutuyor

Ezelden böyleymiş kader amele

Balım, Ali (1957). Destanlar ve Türküler. Ankara: Emek Basım Yay. 107-108.