Madde Detay

Asıl adı Ahmed’dir. Şiirlerinde Râsim mahlasını kullandı. “Fodlacı-zâde Ahmed Râsim Efendi olarak tanındı. "Fodlacı-zâde" lakabıyla anılmasının, babasının Osmanlılarda çeşitli kesimlere dağıtılmak üzere pişirilen ve “fodula/fodla” adı verilen bir ekmek çeşidinin dağıtımıyla ilgili kurulan teşkilatta çalışmasından kaynaklandığı tahmin edilmektedir (Akbaş 2010: 20). Râsim, 1180/1766-67'de Üsküdar’da doğdu. Üsküdar’daki Vâlide-i Atik Medresesi müderrislerinden Hoca Emin Efendi’den ders aldı. Bir müddet Sadaret Mektubi kaleminde çalıştı. Daha sonra Reisülküttap Hüsnü Bey’in mühürdarı oldu. Ardından hâcegânlık rütbesine aldı. Kırk yaşından sonra emekli oldu. Kendisine 250 kuruş maaş bağlandı ve buna ilave olarak Sadaret Mektubi Kaleminden aldığı 500 kuruşla müreffeh bir hayat sürdü. Yedi yıl kadar Bursa’da ikamet etti. Orada bazı alim ve arif kişilerle ahbaplık kurdu. Tekrar Üsküdar’a döndü ve evinde inzivaya çekildi. 35 yılı bulan inziva günlerinde, kendini ilme ve eser yazmaya verdi. Evi ondan ders almak isteyenlerin uğrak yeri olan bir mektep hâline geldi. Bu yıllarda, kimsesiz iki kız çocuğunu evlatlık edindi ve onları yetiştirmeye çalıştı. Bütün eşyasını ve evini, vefatından iki yıl önce, kadınlara namaz sürelerini ve namazla ilgili meseleleri öğretmek üzere Fatma Molla ve Emine Hanım adlı iki evlatlığına vakfetti.  Ahmed Râsim, 1270/1853-54 yılında vefat etti. Üsküdar’daki Bandırma Dergâhının karşısına Selim Baba yakınına defnedildi (Baştuğ 1999:1792-93). 

Râsim, kaynaklarda Nakşibendiyye ve Halvetiyye tarikatlerinin büyüklerinden, arif, kanaatkâr, hüsn-i hatta malik, tefsir ve hadis ilmine vâkıf bir zat olarak tanıtılır. Râsim manzum ve mensur bir çok eser kaleme almıştır (bk. Akbaş 2010: 28-31).

1. Dîvân: Taşbaskı olarak 1272’de İstanbul’da basılmıştır. Dîvân’da, 1 mesnevi, 181 gazel, 8 murabba, 1 muhammes, 2 tahmis, 3 müseddes, 1 tesdis, 1 terci-i bent, 2 müstezat, 3 müfret vardır. Dîvân’ı, yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır (Akbaş 2010).

2. Nesâyih-i Şer'iye ve Mevize: Dinî nasatler içeren manzum bir eserdir. Eski harflerle 1316'da da basılmıştır. Eserin başında “İfâde-i Mahsusa” başlıklı bölümde Tevfik Şehîdî Beyin kaleme aldığı Fodlacı-zâde Ahmed Râsim’in tercüme-i hâline yer verilmiştir. Bu eserde yer alan Münâcât ve Nesâyih-i Şer‘iyye başlıklı şiirler, Dîvân'ında da bulunmaktadır. 

3. Usûl-i Vusûl: Târikat âdabı, mürşidin seyr ü sulük âdabı ve erkânı gibi konulara yer veren mensur bir eserdir. Eserin nüshaları kütüphânelerde şu şekilde kayıtlıdır: Süleymâniye Hacı Mahmud Efendi 02823, Fodlacı-zâde Râsim 1270 T423 Tercüman Gazetesi Kütüphanesi 000346 , Ankara Üniversitesi Kütüphânesi A 181 Konu No:297.7 .

4. Lugat-ı Fârisiye: 30 bin sözcük içeren Farsça bir sözlüktür (Akbayar 1996:1793). 

5. Şerh-i Sübha-i Sıbyân: Türkçe-Arapça manzum sözlüklerden Subha-i Sıbyân’a yapılan bir şerhtir. Mensur bir eserdir.

Bunların yanında, evliyanın kerametlerinden bahseden Kerâmât-ı Evliyâ, ahlaki güzelliştirme ve nefsi terbiyeye dair Muhâsebe-i Nefs ve Durûb-ı Emsâl adlı eserleri de vardır (Akbaş 2010:28-31). 

Akbaş, Ersoy (2010). Üsküdarlı Fodlacızâde Ahmed Râsim Divânı İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.  

Akbayar, Nuri (1996). Mehmet Süreyya, Sicill-i Osmanî. C.IV. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1351.

Baştuğ, İrfan (hzl.) (1999). İbnü'l-Emîn Mahmud Kemal İnal, Kemâlü'ş-Şuarâ (Son Asır Türk Şairleri). C.IV. Ankara: AKM Yay. 1792-1795.

Bursalı Mehmet Tâhir (2000). Osmanlı Müellifleri. C. II. Ankara:  Bizim Büro Basımevi. 199. 

Çiftçi, Ömer. Hâtimetu'l-Eş'âr. Fâtın Tezkiresi, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0. [erişim tarihi: 09.07.2014]. 149.

Kaplan, Mahmut. Şuara Tezkirelerine Göre Üsküdar Şairleri. http://mahmutkaplan1.tripod.com/uskudar.htm [erişim tarihi: 08.07.2014]

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay. 309. 

Gazel

Şol dem hayâle dilber-i ra'nâ gelür gider

Can mürgi âşiyânına gûyâ gelür gider

Devlet kişiye olsa da yâr eylemez karâr

Kim zıll-i hümâ sâye-i ankâ gelür gider

Ârif cihâne vuslat-ı cânân içün gelür

Herkes bu bezm-i âleme ammâ gelür gider

Eyyâm-ı unfüvânîyi ettim hebâ dirîg

Bildim anı ki şimdi o hayfâ gelür gider

Beytü'l-hazâna peyk-i sabâ tesliyet içün

Râsim peyâm-ı yâr hâlâ gelür gider

(Baştuğ, İrfan (hzl.) (1999). İbnü'l-Emîn Mahmud Kemal İnal, Kemâlü'ş-Şuarâ (Son Asır Türk Şairleri). C.IV. Ankara: AKM Yay. 1792-1795.)