Madde Detay

Buhara'da doğdu. Asıl adı Haydar'dır. Özbek şehzâdelerinden ve Nakşibendi tarikatı şeyhlerindendir. Belh ve Buhara emirlerinden olduğu için de "Şâh Haydar-ı Nakşbendî" dendi (Mehmed Süreyya 1308-15/ 1890-97: C. 2 261). İstanbul'a gelip Üsküdar Bülbül Deresi veya Bülbül Tepesi (Çapan 2005: 215) civarında Kalenderhâne adıyla bir tekke ve mescid yaptırdı ve uzun süre burada şeyhlik yaptı.1112/1700-01 senesinde zaviyesinde Üsküdar'da vefat etti. Mecelletü'n-Nisâb'da ölüm tarihi 1110/1698-99 gösteriliyorsa da doğru değildir (Müstakimzade Süleyman Sadeddin 2000:231). Tekkesi haziresine gömüldü. Safâyî, kendi zamanında buranın fukara meskeni ve Hindîler tekkesi olduğunu ve Resâ'nın mezarının herkes tarafından ziyaret edildiğini söylüyor (Çapan 2005: 215).

Çoğunlukla Farsça şiirler yazmıştır (İnce 2005: 349). Üç dilde şiiri vardır (Ekici 2013: 156; Özcan 1989: C. IV 290).

Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî Vefayât-ı Ayvansarâyî (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Buhara Yay.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.

Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C.3. İstanbul: Çağrı Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Assiklopedisi (1990)."Resâ". C. VII. İstanbul: Dergâh Yay. 310-311.

Ser-i kûyun temâşâ eyleyenler Tûr'dur dirler

Tecellî cilvegâh-ı kâmetünde nûrdur dirler 

(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.120).

***

Senin câm-ı visâlin devletine teşne-leb çokdur

Kimi cân verse kûyuna anı Mansûrdur derler

Gönül çînîsini sındurmaga üstâd-ı kâmilsin

Seni sultân-ı Çîn şâh-ı Hoten-i Fagfûrdur derler

Senin mîm-i dehânın sırrının çok ehlden sordum

Tılısmât-ı İlâhî sûret-i unsûrdur derler

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 349).

Ser-i kûyunda zâr u nâ-tüvânem anlayan söyler

Garîb ü bî-nevâ miskîn Resâ rencûrdur dirler

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 215)