Madde Detay

Fazlî-zâde Rif’at Efendi'nin asıl adı Ahmed'dir. İstanbul’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Babası, Sultan III. Ahmed devrinde dülbend ağalığı ve mîrâhur-ı evvel görevinde bulunan, Mustafa Paşa’nın oğlu Mehmed Bey’dir. Fazlî-zâde Rif’at, I. Mahmud zamanında kilâr-ı hassada çalıştı. Ardından kırk yaşında iken kahvecibaşılık görevine getirildi. Sultan Mustafa zamanında çukadar ağalığı görevinden 1179/1765-66 tarihinde cizye muhasebeciliğine getirildi ve hâcegân olarak devlet işlerinde çalışmaya devam etti. Daha sonra Bandırma’da rüsûmât müdürü oldu. Sicill-i Osmânî’deki bilgiye göre cizye muhasebeciliğinden sonra sırasıyla; 1183/1769-70'de süvari mukataacılığına, Cemaziyelevvel 1185/ Ağustos-Eylül 1171'de başmuhasebeciliğe; Zilhicce 1185/Mart 1772 tarihinde nişancılığa atandı. Daha sonra azledildi. 1195/1781-82'de tekrar cizye muhasebecisi; 1197/1783-84'te Anadolu muhasebecisi; 1199/1785-86'da  Anadolu muhasebecisi; Zilhicce 1199/Ekim 1785 ve 1201/1786-87 tarihinde başmuhasebeci, Şaban 1202/Mayıs 1788'de nişancı vekili oldu. Bu görevlerini müteakip süvari mukabeleciliğinden emekli oldu (Akbayar 1996: 5/1392-93). Fazlî-zâde Rif’at Efendi, 1207/1792-93 tarihinde Bandırma’da vefat etti. Sicill-i Osmânî’de ise, 15 Şaban 1219/18 Kasım 1804 tarihinde vefat ettiği ve Haydarpaşa’ya defnedildiği belirtilir (Akayar 1996: 1393).

Şiirlerinde Rif’at mahlasını kullanan şair, devrinde belîğ, nadide tarzı ile tanınmıştır. Mehmed Es’ad Efendi, Sultan III. Selim’in ağlar redifli gazeline tahmis yazdığını belirtir fakat şiiri vermez (Uğraş 2001: 127). Mir'ât-ı Şi'r''de ise bir gazeli verilmiştir (Uysal Bozaslan 2012: 2543-44). Şaire ait bilinen tek şiir örneği bundan ibarettir.

Akbayar, Nuri, vd. (hzl.) (1996). Sicill-i Osmanî. C.5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1392-93.

İpekten, Haluk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 389.

Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Es’ad Mehmed Efendi ve Bağçe-i Safâ-Endûz’u. Burdur. 127. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10734,bahcepdf.pdf?0 [erişim tarihi:22.02.2014]. 127.

Uysal Bozaslan, Seda (2012). “Enderunlu Mehmet Âkif’in Mir’ât-ı Şi’r Adlı Tezkiresinin Muhtasar Bir Nüshası”. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.  7 (3): 2543-44.

Gazel

Kadün serv-i sehî-veş ey perî ser-keş midir bilmem

Ruhun sad-berg-i gül-âsâ şehâ dil-keş midir bilmem

Yakup uşşâk-ı zârın hırmen-i sabrın ider ber-bâd

Meded ol âfetin ‘aşkı yanar âteş midir bilmem

Yine efgân-ı bülbül tutdı sahn-ı gülşeni şimdi

 O gül bezm-i çemende hâra âyâ eş midir bilmem

 İder dûşîne-i bezm-i rakîbi çeşm-i mest îmâ

 ‘Aceb ol bî-vefâ illerle sahbâ-çeş midir bilmem

 Harîm-i vuslatından Rif’at-âsâ şimdi mehcûrum

 Rakîb-i bed-likâ ol mâha pehlû-keş midir bilmem

(Uysal Bozaslan, Seda (2012). “Enderunlu Mehmet Âkif’in Mir’ât-ı Şi’r Adlı Tezkiresinin Muhtasar Bir Nüshası”. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.  7 (3): 2543-44.)