Madde Detay

Asıl adı Halîl İbrahim Rif'at'tır. İskeçe'de doğdu. Mîr-i Alem-zâde İskeçe a'yânı Topuzlu Mustafa Ağa'nın oğludur. Mîr-i Alem-zâde sanıyla tanındı. Çok genç yaşta medrese öğrenimini gördükten sonra İstanbul'a geldi. Paris sefirliği ve tabhâne-i âmire nazırlığı ile defter eminliği görevlerinde bulunan Abdurrahim Muhib Efendi'nin divan-ı hümayun beylikçiliğinde bulunduğu sırada Muhib Efendi'nin kızı şaire Nesîbe Safvet Hanım'la evlendi. Kadılıklarda bulundu. 1834 yılında Havâs-ı Refî'a kazâsı mollası oldu. Mevleviyyet müddetini tamamlayamadan 1251/1835 yılında vefat etti.

Eserleri şunlardır:

1. Gülşen-i Hurremî: Rif'at Sûr-nâme'si olarak da bilinen eser 1834 yılında Sultan II. Mahmûd'un kızı Sâliha Sultan'la Halîl Rif'at Paşa'nın düğünlerini anlatan mesnevi şekliyle yazılmış 818 beyitlik manzum bir eserdir. Eserde düğündeki olaylar 47 başlık altında verilmektedir. Eserde iki adet de şarkı bulunmaktadır. Eserin içerisindeki ziyafet bölümlerinin ayrıntılarıyla anlatılması ilgi çekicidir. Bu eser, Mehmet Arslan (2008) ve Hatice Aynur (1995) tarafından yayımlanmıştır.

2. Âyne-i Zafer: II. Sultan Mahmûd'un medhine ve o devirdeki bazı olaylara dair olan bu manzum eser 107 sayfadan oluşmaktadır. Kendi hayat hikâyesini de anlattığı Âyne-i Zafer dönemi için bir belge niteliği taşımaktadır.

3. Müretteb Dîvân: Kaynaklarda adı geçmesine rağmen nüshasına rastlanmamıştır.

Rif'at manzum üç eser sahibidir. Kaynaklar şiirlerinden övgüyle bahsediyor. Özellikle Âyne-i Zafer ve bir sûrnâme olan Gülşen-i Hurremî padişah II. Mahmûd'a sunulduğundan padişah tarafından da takdir edildiği anlaşılıyor. Gülşen-i Hurremî'deki tasvirleri olağanüstü canlılık taşımaktadır.

Arslan, Mehmet (2008). Osmanlı Saray Düğünleri ve Şenlikleri I - Manzum Sûrnâmeler. İstanbul: Çamlıca Yay.

Aynur, Hatice (1995). The Wedding Ceremony of Sâliha Sultan. C. I. Harvard. Harvard University Yay.

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l-Eş‘âr. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. IV. İstanbul: Dergâh Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.  C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1308). Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul.

Şemseddin Sâmi (1310). Kâmûsu'l-A'lâm. C. III. İstanbul.

Gazel

Câna tîr-i kemândır gamzen

Nîze-dâr-ı cihândır gamzen

Gâret-i hânumân-ı cân u dile

Hançer-i hûn-çekândır gamzen

Sîne-i âşıka vurur zahmı

Neyleyim bî-amândır gamzen

Bir görünmez belâ imiş hâsıl

Fitnedir hem yamândır gamzen

Gerçi zâhirde yog ise eseri

Âleme râygândır gamzen

Kâkülü kıssası dolandı dile

Sâ’il-i în ü ândır gamzen

Sâbit oldu tevâtüren Rif'at

Rüstem-i Dâstândır gamzen

(Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l-Eş‘âr. İstanbul. 153.)