Madde Detay

Asıl adı Abdülkerim’dir. Ailesi Bursalıdır. 924/1518-19 yılında, babası Dimetoka’da kadı iken dünyaya geldi. Bazı kaynaklara göreyse Bursa’da doğdu, Edirne’de yetişti. Kassâb-zâde sanıyla tanındı. Babası, devrin önde gelen kadılarından Bursalı Kassâb-zâde Alî Çelebi, onun babasıysa İlyas Çelebi’dir. Beyânî Tezkiresi’ne göre laubali yaratılışlı olduğu için Deli Kerim lakabıyla meşhur oldu. Öğrenciliğinden itibaren zekâsıyla ve bilgisiyle dikkat çekti. Yaşıtları arasında doğruluğuyla, cömertliğiyle, güzel ahlâkıyla, ilim ve fazilet sahibi olmasıyla tanındı. Bursa ve İstanbul’da dönemin ünlü isimlerinden eğitim aldı ve Çivi-zâde’den mülazım oldu. Bursa’da, Dimetoka’da, Çorlu’da, İstanbul’da, Edirne’de müderrislik yaptı. 985/1577-78 yılında Kudüs kadılığına atandı. Ancak atandığı bu göreve giderken yolda şirpençe hastalığına yakalandı ve 985 Zilhicce ayının başlarında (Şubat 1578) vefat etti. Bazı kaynaklara göre Kudüs kadısıyken öldü. Kaynakların çoğunluğuna göre mezarı Kudüs’tedir.

Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler yazmıştır. Muammada ustadır. Divan’ı olduğunu kaynaklar söylese de şu anda elimizde değildir. Şairliğinin yanında düz yazılar da kaleme almış ve bu alanda da başarılı olmuştur. Ancak düz yazıları ele geçmemiştir.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Atik Gürbüz, İncinur (hzl.)(2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay. 

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuhfe-i Na’ilî: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb-Tıpkı Basım. Ankara: KB Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 15.05.2013]. 

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkîretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83504/kinalizade-hasan-celebi---tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 12.05.2013].

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2009). Ahdî ve Gülşen-i Şu’râ’sı (İnceleme – Metin). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-219145/h/agm.pdf [erişim tarihi: 15.05.2013]. 

Yaltkaya, Şerefettin ve Kilisli Rifat Bilge (hzl.) (1971). Kâtib Çelebi, Keşfü’z-Zünûn. İstanbul: MEB Yay.

Şemseddin Sâmî (1308). Kâmûsü’l-A’lâm. İstanbul. 

Nev’î-zâde Atâ’î (yty). Zeyl-i Şakâyık li-Atâ’î. yyy.

Gazel

Giceler subha dek gamdan uyanık olduğum bilmez

Dirîğâ sûz-ı mihr ile o yanık olduğum bilmez

Dürûğ-ı bî-fürûğın diñleyüp her gice ağyâruñ

O meh-rû subhveş mihrinde sâdık olduğum bilmez

Gözüm kan tolduğına ağlamam giryem budur kim yâr

Belâ gülzârına ayn-ı şakâyık olduğum bilmez

Ne dirse az u çok hakkumda disün gam degül ağyâr

Benüm çok sevdüğüm ol saña ‘âşık olduğum bilmez

Rızâyî şi’rüm incinmem mecâzî añlasa nâ-dân

Kinâyet añlamaz ehl-i hakâyık olduğum bilmez

(Atik Gürbüz, İncinur (2011). Mecmû’a-i Letâ’if. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 440.)