Madde Detay

Mahlası Âşık Ruhani olan İosep - Mose Beridze, Gürcistan, Ahıska doğumludur. Doğum tarihi bilinmemektedir. Ruhani'nin Pavle, Luka, Sosan ve Niko adında dört oğlu, Cevahir (Nino) ve Maya adlarında iki kızı vardır. Ahıska âşıklık geleneğinde bilinen en eski âşıklardan olan Ruhani'nin oğulları da âşık meclislerinde çalıp söylemiş kişilerdir. Oğlu Luka Beridze Âşık Şivğa mahlasıyla bölgenin en güçlü âşıkları arasında yer alır. Diğer oğlu Pavle'nin saz çalıp türkü söyleyen güzel sesli biri olduğu söylenir. Pavle'nin kendisine ait şiiri yoktur. Bir diğer oğlu Niko Beridze ise Karagöz mahlasıyla şiirler yazsa da bunlar zayıf şiirlerdir. Okur yazarlığı yoktur. 1827 - 1828 yıllarında Türk - Rus savaşına Türkiye tarafında iştirak eden âşığın uzun boylu, pala bıyıklı ve yakışıklı birisi olduğu rivayet edilmektedir. 19. yüzyıl Güney Kafkasya'da Türkçe ve âşıklık geleneği zirve noktasındadır. Eğlence ve hoşça vakit geçirme ile birlikte Türk kültürünün baskın olduğu bu yıllarda saz ve söz meclisleri şaşaalı geçmektedir. Ermeni, Rum, Gürcü, Asuri etnik kimliklerine mensup kişilerin Türkçeyi onun inceliklerini bilerek şiir yazacak kadar kullanabilmeleri başka şekilde izah edilemez. Bu bölgenin âşıklarının Türkçe ile birlikte Gürcüce, Asurice, Rumca ve Ermenice bilmeleri ve bu dillerde şiirler meydana getirmeleri gayet doğaldır. Âşık Ruhani de hem Gürcüce hem Türkçe şiirler yazıp bunları saz eşliğinde ve âşık makamları ile icra edebilmektedir. Âşık Ruhani'nin ölüm tarihi konusunda kesin bir kayıt yoktur. Bununla birlikte, ölüm tarihinin 1857 olduğu söylenir.

Ahıska bölgesinde bilinen âşık makamlarını, havalarını ve bunun yanı sıra âşık edebiyatına ait tür ve şekilleri icra edebilen ümmi bir âşıktır. Ruhani'nin elimize geçen şiirleri oldukça azdır. Valeh Hacılar'ın bildirdiğine göre ele geçen iki şiiri vardır. Bunlardan Kürt kızına yaptığı tarif veya güzelleme ile "Beğendim" redifli şiiri ve oğlu Sosan'ın ölümü üzerine yazdığı 3 şiir mevcuttur. Âşığın 11'li hece vezniyle ve 4+4+3 ve 6+5 duraklı olmak üzere 3 şiiri üzerinden şiir söyleme yeteneğinin yanında âşıklık sanatı ve Türkçeye hâkimiyeti de anlaşılabilmektedir. Söyleyişinde Azerbaycan Türkçesinin etkisi görülmektedir.

Kürd Gızı şiirinde başlangıç dörtlük, ikinci kısım yedili mısra ve son kısım ise sekizli mısradan oluşur. Bu karışıklığın sebebi yazımdan olabileceği gibi, bazen âşıkların icra esnasında kasıtlı olarak mısra artırımına gitmelerinden de olabilir.

Bölgede âşıkların en önemli geçim kaynaklarından birisi de "terif" adı verilen methiyedir. Şiirlerinde muhteva olarak methiye unsurları görülmektedir. Kendi tasnif ettiği bir hikâyesi yoktur ancak bölgede bilinen hikâyeleri anlattığı rivayet edilir.