Madde Detay
RÜŞDÎ, Sahaf Ebu'r-Reşid Ahmed Rüşdî Efendi
(d. 1047/1637-38 - ö. 14 Zilkade 1111/3 Mayıs 1700)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Adı Ahmed'dir. Bosna vilâyetine bağlı Mostar'da 1047/1637-38 tarihinde doğdu. 1055/1645-46'da İstanbul'a gelerek Galata Sarayı'na alınıp yetiştirildi. Daha sonra padişahın yeni sarayında kiler odasına nakledildi. 1074/1663-64'te kapı ortasından otuz akça ile emekli oldu. Diyarbakır voyvadası olan İsmail Ağa ile Diyarbakır'a gitti. Daha sonra İstanbul'da Sultan Ahmet Han Medresesi'ne müderris olan Mirza Mehmed Efendi ile dost oldu, bir süre orada kaldı. Onun yardımıyla padişahın musahibi Mustafa Paşa âsitânesine intisap edip nedimlerinden oldu. Zilhicce 1083/ Nisan 1673'te Mekke kadısı olan Abdurrahimzâde Mehmed Efendi'den mülazım olup müderrisliğe başladı. Kırkakça Medrese'den mazul olduktan sonra Cemâziyelâhir 1086/ Eylül1675'te Mısır valisi Defterdar Ahmet Paşa ile Kahire'ye gitti (Abdulkadiroğlu 1988: 120). Bir yıl kadar sonra İstanbul'a geldi. Cemâziyelâhir 1096/ Haziran1685'te Kazdağı'ndaki Çan kazasına kadı tayin edildi. Çan kazasında kadılık görevinde iken 14 Zilkade 1111/ 3 Mayıs 1700'de vefat etti. Edirnekapısı dışında medfun olan oğlu kadı Hasan Reşid'in yanına gömüldü (Kurnaz vd. 2001: 1397/341). Mecelle'de Topkapı dışarısındaki Yenikapı Mevlevihanesi civarına defnedildiği yazılıdır (Müstakimzade Süleyman Sadeddin 2000: 231, 440). Hüseyin Ayvansarayî ise, Merkez Efendi Camii civarına gömüldüğünü kaydeder (Ekinci 2013: 329).
Bilinen tek eseri mürettep Dîvân'ıdır. Divan'ın en hacimli nüshası, Süleymaniye Ktp. Lala İsmail Efendi kısmı 445/1, 1-66'da kayıtlıdır. Bu nüshaya göre Dîvân'da;1 tevhid, 3 na't, 2 kaside, 1 müzeyyel gazel, 52 tarih, 188 gazel, 33 beyit, 2 Farsça gazel, 7 rubâî, 5 kıta vardır.
Sahhaflık da yaptığı için Sahhâf Rüşdî adıyla da tanınan şair, özellikle tarih düşürme konusunda ustadır.
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 7.
Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Osmanlı Müellifleri. C.2.İstanbul: Matbaa-ı Amire. 185-86.
Coşkun, Ali Osman (hzl.)(1985). Seyrekzâde Mehmet Âsım. Zeyl-i Zübdetül-Eş'âr. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Ekici, Hatice. (hzl.)(2006). Sahhaf Rüşdi ve Divanı’nın Tenkitli metni. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
Ekinci, Ramazan(2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 89.
İnce, Adnan (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay.
İpekten, Halûk, M. İsen, R.Toparlı, N. Okçu ve T. Karabey (1998). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 341.
Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî.C.2. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 382.
Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay. 231, 440.
Özcan, Abdülkadir (1989) (hzl.). Şakâyıku'n-Nu‘mâniyye ve Zeyilleri.C.4.234-37.
Şabanovic, Hazım (1973). Knjisevnost Muslimina Bih na Orijentalnim Jezicima. Sarajevo. 385-89.
Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rifat Bilge (hzl.) (1941). Kâtip Çelebi Keşfü’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn. C. 1-2. İstanbul: MEB Yay. 505.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAKYayın Tarihi: 08.11.2014Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
Sen o hûrşîd-i felek-mesnedi izzetsin kim
Eyledün nûr-ı cemâlünle cihânı tezyîn
Hâk-rûb-ı haremün olsa sezâdur el-Hak
Zülf-i gılmân-ı bihişt ü müje-i hûrü'l-ayn
Sensin ol mâye-i fıtrat ki senün zâtun ile
Fahr eder Adem ü Havvâda olan mâ ile tîn (Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Berg-i semenden olsa eger pîrehen sana
Bâr-ı girândur ey gül-i nâzük-beden sana
(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Mâlik-i hüsn ü bahâ Yûsuf-ı gül-çihrelerün
Ruhına hat gelicek ipligi bâzâra çıkar
İrer bir sâhil-i maksûda âhir fülk-i dil kalmaz
Olur bir gün müsâid rûzgâr ammâ zamân ister
(Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Senin aşkına dü âlem fedâdur yâ resûlallah
Burûc-ı şevketün rifat-fezâdır yâ resûlallah
Yüzüne urma isyânun kulundur Rüşdî-i şeydâ
Şefâat derdine ayn-ı şifâdır yâ resûlallah
(Ekinci, Ramazan (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay. 219.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.11.2014Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
Sen o hûrşîd-i felek-mesnedi izzetsin kim
Eyledün nûr-ı cemâlünle cihânı tezyîn
Hâk-rûb-ı haremün olsa sezâdur el-Hak
Zülf-i gılmân-ı bihişt ü müje-i hûrü'l-ayn
Sensin ol mâye-i fıtrat ki senün zâtun ile
Fahr eder Adem ü Havvâda olan mâ ile tîn (Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Berg-i semenden olsa eger pîrehen sana
Bâr-ı girândur ey gül-i nâzük-beden sana
(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Mâlik-i hüsn ü bahâ Yûsuf-ı gül-çihrelerün
Ruhına hat gelicek ipligi bâzâra çıkar
İrer bir sâhil-i maksûda âhir fülk-i dil kalmaz
Olur bir gün müsâid rûzgâr ammâ zamân ister
(Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Senin aşkına dü âlem fedâdur yâ resûlallah
Burûc-ı şevketün rifat-fezâdır yâ resûlallah
Yüzüne urma isyânun kulundur Rüşdî-i şeydâ
Şefâat derdine ayn-ı şifâdır yâ resûlallah
(Ekinci, Ramazan (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay. 219.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
Sen o hûrşîd-i felek-mesnedi izzetsin kim
Eyledün nûr-ı cemâlünle cihânı tezyîn
Hâk-rûb-ı haremün olsa sezâdur el-Hak
Zülf-i gılmân-ı bihişt ü müje-i hûrü'l-ayn
Sensin ol mâye-i fıtrat ki senün zâtun ile
Fahr eder Adem ü Havvâda olan mâ ile tîn (Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Berg-i semenden olsa eger pîrehen sana
Bâr-ı girândur ey gül-i nâzük-beden sana
(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Mâlik-i hüsn ü bahâ Yûsuf-ı gül-çihrelerün
Ruhına hat gelicek ipligi bâzâra çıkar
İrer bir sâhil-i maksûda âhir fülk-i dil kalmaz
Olur bir gün müsâid rûzgâr ammâ zamân ister
(Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Senin aşkına dü âlem fedâdur yâ resûlallah
Burûc-ı şevketün rifat-fezâdır yâ resûlallah
Yüzüne urma isyânun kulundur Rüşdî-i şeydâ
Şefâat derdine ayn-ı şifâdır yâ resûlallah
(Ekinci, Ramazan (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay. 219.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Sen o hûrşîd-i felek-mesnedi izzetsin kim
Eyledün nûr-ı cemâlünle cihânı tezyîn
Hâk-rûb-ı haremün olsa sezâdur el-Hak
Zülf-i gılmân-ı bihişt ü müje-i hûrü'l-ayn
Sensin ol mâye-i fıtrat ki senün zâtun ile
Fahr eder Adem ü Havvâda olan mâ ile tîn (Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Berg-i semenden olsa eger pîrehen sana
Bâr-ı girândur ey gül-i nâzük-beden sana
(Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (1988). Beliğ İsmail. Güldeste-i Riyâz-ı İrfân ve Vefeyât-ı Dânişverân-ı Nâdiredân (Tıpkıbasım). Ankara: Anıl Matbaacılık. 120; Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Mâlik-i hüsn ü bahâ Yûsuf-ı gül-çihrelerün
Ruhına hat gelicek ipligi bâzâra çıkar
İrer bir sâhil-i maksûda âhir fülk-i dil kalmaz
Olur bir gün müsâid rûzgâr ammâ zamân ister
(Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.C.1. Ankara: Bizim Büro Yay. 1397/341).
Senin aşkına dü âlem fedâdur yâ resûlallah
Burûc-ı şevketün rifat-fezâdır yâ resûlallah
Yüzüne urma isyânun kulundur Rüşdî-i şeydâ
Şefâat derdine ayn-ı şifâdır yâ resûlallah
(Ekinci, Ramazan (2013). Hâfız Hüseyin Ayvansarayî, Vefeyât-ı Ayvansarayî. İstanbul: Buhara Yay. 219.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Meslek | Görüntüle |
11 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Meslek | Görüntüle |
12 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | DERVÎŞ, Hacı Dervîş | d. ? - ö. 1630/1631\'de hayatta | Madde Adı | Görüntüle |
17 | MECÂZÎ | d. ? - ö. 1610 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MÂİLÎ, Mustafa Ağa | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |