Madde Detay

Sâdık ve Pîrân mahlaslarını kullanmış olan şairin gerçek adı Sâdık’tır. İman Han Karabağî’nin oğludur (Bağırov 1995a: 180). Nevvâb, 1309 yılında yaklaşık 80 yaşında hayatta olduğunu yazar (Bağırov 1995b: 408). Bu itibarla 1229/1813-14 yılında doğmuş olması gerekir. Garayev, kaynak zikretmeden doğumu için 1811 yılını tarih gösterir (1987: 181). Sâdık, Şuşa’da doğmuş; eğitimini de Şuşa’da almıştır. Şiirlerinden iyi derecede Farsça bildiği anlaşılmaktadır. Tiflis’i anlatan mesnevisinden, bu kenti gördüğü sonucu çıkarılabilir. Gençliğinde şarkıcılık yaptığı (Bağırov 1995b: 408), Firdevsî’nin Şehnâme’sini ezbere bildiği ve meclislerde güzel bir sesle okuduğu bilinmektedir (Bağırov 1995a: 180). Son yıllarını Hurşid Banu Natevan’ın himayesinde geçirmiştir (Bağırov 1995b: 408). Yine Garayev’e göre, 1310/1892 yılında Şuşa’da ölmüştür (1987: 181).

Meclis-i Ferâmûşân ve Meclis-i Üns adlı şiir meclislerinin müdavimlerinden olan Sâdık klasik tarzda Türkçe ve Farsça eser vermiştir. Şiirlerini toplu olarak ihtiva eden bir eserine rastlanmamıştır. Bazı cönk ve tezkirelerde birkaç şiiri muhafaza edilmiştir. Nevvâb Tezkire’sine 4 Türkçe ve 1 Farsça gazelini alırken (Bağırov 1995b: 408-410), Müctehid-zâde Riyâzü’l-Âşıkîn adlı eserine Tiflis şehrinin güzelliklerini anlatan Farsça bir mesnevisini dâhil etmiştir (Bağırov 1995a: 180-181). Karabağî’nin Mecmua’sında da Mirza Sâdık adına kayıtlı mahlas beyti eksik bir gazel bulunmaktadır (Bağırov 1999: 143).

Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995a). Mehemmedağa Müctehidzade, Riyazül-Aşigin. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı.

Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995b). Mir Möhsün Nevvab, Tezkireyi Nevvab. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı.

Bağırov, Ekrem (hzl.) (1999). Mirza Yusuf Karabağî, Mecmua-yı Vâkıf ve Muasırin-i Diğer. Bakü: Şuşa Yay.

Garayev, Nesreddin (hzl.) (1987). Poetik Meclisler. Bakü: Yazıçı Yay.

Gazel

Gönül dil verme kim dilber belâdur

İşi dâim gam u renc ü inâdur

Tecellâ eyledükde hüsn-i ma’şûk

Vücûd-ı âşık-ı miskîn fenâdur

Değil bâzîçe râh-ı aşkdur bu

Ne râh-ı işret ü ayş ü safâdur

Bu işde devlet-i Kârûn gerekdür

Tehî-deste bu iş bes nâ-revâdur

Vazîfe ehl-i aşka fark bolmaz

Bu yerde şâhlar miskîn gedâdur

Eğer Cemşîd’dür yâ kim Sikender

Şeh-i aşkun elinde bî-nevâdur

Güzeller ahdine çok etme bâver

Oların işleri dâim cefâdur

Bu yolda men de çok yortdum yügürdüm

Ki gördüm âhiri bî-müntehâdur

Belî ger âşık-ı Sâdık tapılsa

Ona elbette âşıklık sezâdur

(Bağırov, Ekrem (hzl.) (1995b). Mir Möhsün Nevvab, Tezkireyi Nevvab. Bakü: Azerbaycan Neşriyatı. 409.)