Madde Detay

Saruhan sancağından Atala adlı kazadan Emre Sultan Köyü’ndendir. Tuhfe-i Nâ’ilî’de hayatı yanlışlıkla Safhî Mehmed Sa’îd el-Hüseynî’nin hayatıyla birleştirilerek verilmiştir (bk. Kurnaz vd. 2001: 559-60). Safhî, İstanbul’a gidip ilim tahsil ettikten sonra Erzincanlı kadıasker es-Seyyid Ali Efendi’den mülazım oldu. Şeyhülislam Paşmakçı-zâde es-Seyyid Ali Efendi’nin 1710-1712 yılları arasındaki ikinci görevi sırasında 1122/1710-11 yılında ibtidâ-i hâric ellili ile Şerîfe Fatma Hatun Medresesi’ne, daha sonra ise ibtidâ-i dâhil ile Hâmid Efendi Medresesi’ne müderris oldu. Vefat tarihi bilinmemektedir.

Sâlim Tezkiresi’nde Safhî’nin asrın şairlerinden olduğu ifade edilerek bir gazeli örnek olarak verilir. Diğer kaynaklarda da başka bir eserinin varlığından söz edilmez. Ancak Safhî mahlaslı şaire ait olan ve yazılış tarihi verilmeyen Hilye-i Eimme-i Erba’a-i Müctehidîn adlı bir hilye mevcuttur. Bu eserde Safhî’nin kendisine müderrislik görevi veren Şeyhülislam Ali Efendi’den bahsetmesi Hilye-i Eimme-i Erba’a-i Müctehidîn'in Saruhanlı Safhî’ye ait olduğunu ortaya koymaktadır.

Hilye-i Eimme-i Erbaa-i Müctehidîn’in bilinen tek nüshası Millet Kütüphanesi Ali Emîrî Mnz. 1392 numarada kayıtlıdır. 249 beyitlik bir mesnevidir. Safhî’nin hilyesinin konusu, eserin adından da anlaşıldığı gibi dört imamdır. Bu yönüyle tek olma özelliğini taşımaktadır. Eser besmele, na’t ve sebeb-i te’lîf bölümleriyle başlayıp manzumenin esas konusu olan İmâm-ı A’zâm, İmâm-ı Mâlik, İmâm-ı Ahmed Hanbelî ve İmâm-ı Şâfî hilyeleriyle devam eder ve Şeyhülislam Paşmakçı-zâde Seyyid Ali Efendi’nin övgüsüyle sona erer (Erdoğan 2013: 797).

Sâlim Tezkiresi’nde Safhî’nin şiirlerinin güzel ve dikkate değer olduğu ifade edilir (İnce 2005: 465). Hilyesi de bu görüşü destekler niteliktedir.

Erdoğan, Mehtap (2013). Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler. İstanbul: Kitabevi Yay.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. Ankara: AKM Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nailî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Müstakim-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-Nisâb. Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi No: 628. vr. 294b.

Müstakim-zâde Süleymân Sa’deddîn (1978). Devhatü’l-Meşayıh Osmanlı Şeyhülislamlarının Biyografileri. İstanbul: Çağrı Yay.

Gazel

Celî hatdır keşîde ebruvân hüsnün kitâbından

Mu’ammâ-yı tegâfüldür müjen ikrâr bâbından

Nem-i eşkimle perverde gül-i sad-berg-i her dâğım

Çekîdedir bu bâğın şebnemi feyz-i sehâbından

Gözümde keşti-i âteş görünür zevrak-ı sahbâ

Sirişk-i mevc-i tûfân-hîz-i aşkın iltihâbından

Bilir nabz-âşiyânâyân derd-i mutrib neydigin dilde

Devâ-sâzende-i hikmet iken târ-ı rebâbından

Olursa çeşme-i hurşîd-i âlem-tâbdan memlû

Ümîd-i feyz-i sâfî etme Safhî gam şarâbından

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. Ankara: AKM Yay. 465-466.)