Madde Detay

Sâlim, 1190/1775-76 senesi civarında Kayseri’de doğdu. Asıl adı Mehmed Sâlim’dir. “Ayaklı Kütüphane” namıyla şöhret bulan Hisarcıklızâde Mustafa Hâşim Efendi’nin oğludur. İlimdeki derecesi dolayısıyla “Ebu’l-meâlim” olarak tanındı. İyi bir tahsil gördüğü anlaşılan Sâlim, bir şiirinden hareketle tespit edildiğine göre doğum yeri olan Kayseri’den sonra Karaman, Konya, Tokat ve Ankara, İstanbul, Hadim, Mora gibi yerlerde bulundu. Ayrıca hacca gitti. Bu şehirlerin bazılarında eğitim gördüğü, bazılarında da görev yaptığı anlaşılmaktadır. Edebiyat ve Arapça’da çok iyi bir seviyede olan şair, hüsn-i hat, sarf, igrab, meani ve beyandan başka fıkıh, tefsir, hadis, usul, siyer gibi dinî ilimler ve mantık tahsil etti. Birçok beldeyi gezdikten sonra Kayseri müftüsü olan babası Hisarcıklızâde Mustafa Efendi’nin 1229/1814 tarihinde vefatı üzerine onun yerine müftü oldu. 1815 yılında İstanbul’a giderek Trabzonlu Şâkir Ahmed Paşa’nın Mora valiliği sırasında onunla birlikte Mora’ya giderek kadı vekilliğinde bulundu. 1820 yılında Şâkir Ahmed Paşa’yla İstanbul’a dönen Sâlim, bir müddet İstanbul’da kaldıktan sonra yeniden döndüğü Kayseri’de müftülüğe atandı. Üç defa verilen Kayseri müftülüğü görevini aralıklarla 15 seneden fazla sürdürdü. 1858 yılında Kayseri’de vefat eden şair Seyyid Burhaneddin Türbesi avlusunda metfundur. Sâlim’in Enver ve Nâ'il adında kendisi gibi şair iki oğlu ile Edîbe ve Necîbe adlı iki kızı vardır (Güven 1999: 4).

Oldukça güçlü şiirleri olan Sâlim Efendi, bir gazelinde şiirdeki derecesini "Öğünmem el gibi fazl u hünerle lîk bî-şübhe / Ser-â-pâ Kayseriyye ehline irfânı ben verdim” mısralarıyla anlatmaktadır. Sâlim Efendi’nin fıkıhla ilgili bir Mecmûa’sı ve çeşitli fenlere dair bir Ta’likat’ı vardır (Ahmed Nazif 1991: 59). Ayrıca, Rasim Deniz, şairin Yılmaz Gavremoğlu’nunda fotokopisi nüshası bulunan bir Dîvân’ı olduğunu bildirmektedir (1987: 119). Ahmet Emin Güven, şairin muhtelif nazım şekillerinde 30 kadar şiirini yayımlamıştır (1999).

Deniz, Rasim (1987). “Kayserili Halk Şairleri ve Dadaloğlu”. I. Kayseri Kültür ve Sanat Haftası (7-13 Nisan 1987, Kayseri). Kayseri. 116-128.

Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.) (1991). Ahmed Nazif Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşahiri). Kayseri. 59-62.

Güven, Ahmet Emin (1999). Şair Hisarcıklızadeler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay. 3-71.

Güven, Ahmet Emin (2000). Kayseri’de Yazma Mecmualar ve Muhtevalarından Seçmeler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay. 87-89.

Koçer, H. Mehmet Zeki (1972). Kayseri Ulemâsı. İstanbul: Ahmet Sait Matbaası. 40.

Köksal, M. Fatih (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yay. 128-133.

Türkten, Nevzat (1991). “Kayserili Müftü Şairler”. Erciyes Yöresi I. Folklor, Halk Edebiyatı ve Etnografya Sempozyumu (3-5 Mayıs 1990, Kayseri). Kayseri. 4-9.

MÜSEMMEN NA’T

Günâhımdan kime itsem şikâyet yâ Resûlallah

Katı çokdur hele cürm ü cinâyet yâ Resûlallah

Cenâbından ger olmazsa hidâyet yâ Resûlallah

Fürûğ-ı mihr-i fazlından vikâyet yâ Resûlallah

Nigâh-ı bezm-i luftunla himâyet yâ Resûallah

Zebânîler zebûn eyler nihâyet yâ Resûlallah

İnâyet isterim senden inâyet yâ Resûlallah

Şefâat kıl bu âsîye şefâat yâ Resûlallah

Sen ol ferd-i ferîd-i bî-bedelsin nezd-i Mevlâ’da

Melekler hutbe-i vasfın okurlar arş-ı a’lâda

Bulunmaz misl ü mânendin senin ûlâ vü ukbâda

Okurlar ins ü cân nâm-ı şerîfin zîr ü bâlâda

Sana muhtacdır a’lâ vü ednâ rûz-ı ferdâda

Yürür hükmün bulur emrin yerin dünyâ vü ukbâda

İnâyet isterim senden inâyet yâ Resûlallah

Şefâat kıl bu âsîye şefâat yâ Resûlallah

Meded-res ol elim tut koyma çirk-âb-ı mezelletde

Be-hakk-ı Hazret-i Zehrâ bırakma hâk-i zilletde

Yüzüm semt-i semendinde elim dâmân-ı izzetde

Hacîl ü nâ-ümîd etme beni rûz-ı nedâmetde

Bana güldürme mahşer halkını yevm-i kıyâmetde

Kerem kıl dest-gîr ol etme red koyma melâmetde

İnâyet iseterim senden inâyet yâ Resûlallah

Şefâat kıl bu âsîye şefâat yâ Resûlallah

Ebû Bekr ü Ömer Osmân Aliyye’l-Murtezâ hakkı

Guzât-ı Bedr ü Hayber Hayderân-ı her gazâ hakkı

Yolunda cân fedâ eden cünûd-ı asfiyâ hakkı

Ciger kûşen kerîmen Fâtıma Âl-i Abâ hakkı

Husûsâ kurret-i aynın şehîd-i kerbelâ hakkı

Vücûdun âleme rahmet kılan Bâr-ı Hudâ hakkı

İnâyet iseterim senden inâyet yâ Resûlallah

Şefâat kıl bu âsîye şefâat yâ Resûlallah

Eyâ Şâh-ı rüsül Sultân-ı kevneyn-i felek-bende

Şefâat sende şefkat sende lutf u merhamet sende

Kabâhat bende isyân bende cürm ü ma’siyet bende

Durunca pâ-bürehne ser-güşâ dîvâna lerzende

Efendisi itâb etmez suçun bildikde bir bende

Kulun Sâlim efendim bildi cürmün koyma şermende

İnâyet isterim senden inâyet yâ Resûlallah

Şefâat kıl bu âsîye şefâat yâ Resûlallah

(Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.) (1991). Ahmed Nazif Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşahiri). Kayseri. 9.)