Madde Detay

Trabzon’da Defterdar Kethüdâsı Hasan Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelen Sâlim’in asıl adı Mehmed’dir (İnce 2005: 385). Önce Damad İbrahim Paşa’ya intisap etmiş, sonra da onun oğlu Genç Mehmed Paşa’nın divan kâtipliğini (Erdem 1994: 154) ve Kapudan Mustafa Paşa’nın mektupçuluğunu (İpekten 1988: 423) yapmıştır. Zuamâ zümresine mensuptur (Çapan 2005: 298). Devrindeki meşhur hattatlardan biri olup hüsnühat sanatını Ağakapılı İsmail Efendi’den öğrenmiş, onun vefatından sonra da eğitimini Mîrâhûr İmamı Üstâd Emîr Efendi’den tekmîl etmiştir. Çok sayıda hat eseri vardır (Müstakîm-zâde Süleyman Sa‘deddîn 1928: 401). Sırasıyla; büyük ruznamecilik, başmuhasebecilik ve maliye tezkireciliği görevlerinde bulunduktan sonra, Sultan I. Mahmud devrinde (Şemseddin Sâmî 1996: 4/2494) 1746/1157-58 yılında Hindistan’a elçilik payesiyle gönderilmiş, aynı yıl orada vefat etmiştir (Fatin Davut 1271: 177; Mehmed Süreyya 1311: III/4; Müstakîm-zâde, vr.247a; Tuman 2001: I/406). Şairin, tezkirelerde mevcut şiirlerinden başka bir eserine rastlanmamıştır.

Tezkirelerde; Trabzonlu Sâlim Efendi’nin şairliğinin kemalde olduğu (Müstakîm-zâde 1928: 401), şiir, inşâ ve hatt-ı imlâda gayet mâhir olduğu (Çapan: 2005/298), hoş sohbet, nüktedan, hakikate vâkıf, hafızası kuvvetli, tasavvuf ilmine aşina ve ilim meclislerinde hazır bulunan (İnce 2005:385), üç dilde şiir söyleme kudretine sahip kıymetli bir şair (Erdem 1994:154) olduğu belirtilir. 

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr): İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı: İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay.

Fatin Davut (1271). Hâtimetü'l-Eş‘âr. İstanbul: İstihkâm Alayları Matbaası.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ-Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.

İpekten, Halûk-M. İsen-R. Toparlı-N. Okçu-T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bak. Yay.

Kurnaz, Cemal ve M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyya (1311). Sicil-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniye. İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa‘deddîn. Mecelletü’n-Nisâb. Süleymaniye Ktp. Hâlet Efendi Böl. Nu. 628.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa‘deddîn (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası.

Şemseddin Sâmî (1996). Kâmûsu’l-A‘lâm-Tıpkıbasım. Ankara: Kaşgar Yay.

 

Sultan III. Ahmed’in şehzadesi Sultan İbrahim’in doğumunda kaleme aldığı tarih:

Hazret-i Sultân Ahmed Hân Gâzî kim odur

Dâver-i hurşîd-i fer âb-ı ruh-ı ‘Osmâniyân

Ol hıdîv-i cûd-perver kim yanında katredir

Kulzüm-i ihsânının sad nehr-i Pür-cûş-ı cihân

Bezm-i hâsü’l-hâs-ı ikbâlinde gûyâ kim anın

Nüh felek nüh dil-ber-i rakkâse emn-i der-miyân

Oldı şemşîr-i kazâ te’sîrine kalb-i ‘adû

Sâha-i pür-hâşe-gâh-ı seng-i fesân

Bîm-i mûr cevher-i tîgından oldu tohm-ı zulm

Çeşm-i âdemden cihânda pây-ı mâr-âsâ nihân

Tâb-ı tîğ-ı kahrı düşe kâne hem-çün kehrübâ

La‘l-i yâkûtun o dem kalmazdı hîç benzinde kan

Ol kadar mi‘mâr-ı ‘adli dehri ma‘mûr itdi kim

Reşk ider Firdevs-i dünyâ-yı zemîne âsumân

Mâh olur sîmîn tabak çînî-i zerrîn âfitâb

Atlas-ı çarh olsa hâsına bir pîş-hˇân

Sulb-i pâkinden o şâhen-şâh-ı rûhullâh-demin

Geldi bir nûr oldu çeşm-i ‘âleme pertev-resân

Nûr-ı hurşîd ü kamer şeh-zâde-i ‘âlî-güher

Kim necâbet cebhe-i bahtında gün gibi ‘ayân

Rûz u şeb mihr ü meh ana dâye vü lâlâ olur

Olsalar gehvâre-cünbânı sezâ kerrûbiyân

Geldi dehre şehr-i mîlâd-ı Resûlu’llâhda

Ferr ü devlet hem-‘inân u baht u devlet tev’emân

Hak o ‘âlî şâha beş şeh-zâde ihsân itdi kim

Her biri bir pençe-i hurşîd-i evc-i ‘izz ü şân

Bu Beşi ser-pençe-i ikbâle penc engüşt olur

Tâb-ı kahrından el-âmân ide âhirü’l-emân

Zât-ı mes‘ûdun mu‘ammer ide Hak tâ rûz-ı haşr

Sâyesinde müstezıll-i ‘ömr ola şeh-zâdegân

Sıyt-i iclâli tuta âfâkı İskender gibi

Ola ‘âlem-gîr-i hükmü kayrevân-tâ-kayrevân

Kudsiyân mevlûdunun Sâlim didi târîhini

Mâh-ı mevlidde vücûda geldi İbrâhîm Hân

 sene: 1132

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr min Fevâ’idi’l-Eş’âr): İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay. 299-300.)