Madde Detay

Bağdatlıdır. Asıl adı Seyyid Abdülfettâh'tır. Şefkat ve Şefkatî mahlaslarını kullanmıştır. Bir müddet Kırım hanlarının maiyetinde, daha sonra İstanbul'da Eflak ve Boğdan beylerinin kâtipliğinde görev aldı. Yaşlılığı sebebiyle emekliye ayrıldı, Kuruçeşme'deki evinde inzivaya çekildi. Burada uzun müddet ilim ve edebiyatla meşgul oldu, tezkiresini burada yazdı. Bir müddet hastalık devresinden sonra 1242/1826-27 yılında vefat etti. Kabri Kuruçeşme Mezarlığı'ndadır.

Kaynaklarda Dîvânçe’si ve Hz. Peygamber’in vasıflarını ve Ehlibeyt’inin menkıbelerini dile getiren mesnevi biçimindeki Siyer-i Nebevî’sinden bahsedilse de bu eserler elde bulunmamaktadır. Diğer eserleri şunlardır:

1. Tezkire: Şefkat, Enderunlu İbrahim Nâşid’in Müntehabât-ı Eş’âr adlı şiir mecmuasını hizmetinde bulunduğu Yahya Paşazâde Alî Bey’in isteği üzerine tezkire hâline getirmiş ve Tezkire-i Şu’arâ olarak isimlendirmiştir. Edebiyat tarihinde Şefkat Tezkiresi olarak bilinen eserin biyografilerinde Silahdar-zâde Tezkiresi’nden yararlanılmıştır. Şefkat Tezkiresi'nde 125, Silahdarzâde Tezkiresi'nde 123 şairin biyografisi yer almaktadır. Tezkire, şekil ve içerik bakımından diğer tezkirelere benzemekle beraber uzun mukaddimesiyle farklılık göstermektedir. Şairlerin alfabetik sırayla ele alındığı tezkirenin dili ağırdır. Sanatlı dili, şairler hakkında çok az bilgi vermesi, İbrahim Nâşid'in şiir örneklerini seçerken ölçüsüz davranmış olması tezkirenin değerini azaltmıştır.

2. Hadîkatü’l-Vüzerâ Zeyli: Osmanzâde Tâib’in Hadîkatü’l-Vüzerâ’sına yazılan zeylde Ziyâeddin Yûsuf Ziya Paşa’nın sadrazamlığından başlayarak İsmail Paşa, Ağa İbrahim Paşa, Çelebi Mustafa Paşa, Arnavud Memiş Paşa ve Alemdar Mustafa Paşa’nın sadrazamlığına kadar geçen dönemde (1705-1808) görev yapan sadrazamlar yer almaktadır. 23 sayfalık bir risale şeklindeki eser, diğer zeyilleri ile birlikte 1271/1855'te basılmıştır.

Şefkat, Orta derecede bir şairdir. Tezkiredeki biyografisinde bulunan mülemma gazelden Arapça ve Farsça bildiği anlaşılmaktadır. Tezkire ve Hadîkatü’l-Vüzerâ mukaddimesindeki sanatlı üslubundan hareketle, nesrinin nazmından daha iyi olduğu söylenebilir.

Akbayar, Nuri (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî. C.V. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty.). Fatîn Dâvud-Hâtimetü’l-Eş‘âr. ekitap.kulturturizm.gov.tr. [erişim tarihi: 01.08.2014]

İpekten, Haluk (1991). Türk Edebiyatının Kaynaklarından Türkçe Şuara Tezkireleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.

İsen, Mustafa, Filiz Kılıç, İ. Hakkı Aksoyak ve Aysun Eyduran (2002). Şair Tezkireleri. Ankara: Grafiker Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (yty.). Şefkat, Tezkîre-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî. ekitap.kulturturizm.gov.tr. [erişim tarihi: 01.08.2014]

Önder, Murat (2006). Şefkat ve Tezkire-i Şu‘arâsı. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

 Şemseddin Sâmî (1311). Kâmusu’l-A'lâm. C.4. İstanbul: Mihran Matbaası.

Yavuz, A. Fikri ve İsmail Özen (hzl.) (1972). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C.II. İstanbul: Meral Yayınevi.

Şefkat Tezkiresi'nden

Şefkat-i Dîğer: Boğaziçi’nde Kuruçeşme’de kûşe-gîr-i inzivâ olup erbâb-ı ma’ârifden ‘adîmü’l-misl zâhir ü bâtını ma’mûr bir zât-ı ‘âlî-kadr ve ekseriyâ neşr-i ‘ulûm ile meşgûl ve zât-ı ‘âlîleri kütüb-hâne misillü bir zât ve mevlidi Bağdâd-ı behişt-âbâd olup ismi Seyyid ‘Abdü’l-fettâhdır.

Bu beyt anındır:

Tâ bûse yerin âşıka izâh ede hâlin
Çün nokta-i bâ taht-ı lebinde yakışıkdır

Bu mülemma gazel dahı onundur.

Edeli mutrib-i dil zemzeme-i şevk-i ‘Irâk
Gûş-ı câna erişir nâle-i zâr-ı ‘uşşâk

Tâle şevkî bike yâ mukletü ‘aynî ve bihâ
Sâretü’s-seylü cerâ nehrü dumû’i’l-mihrâk

Ân çünân küşte remîde dilem ez-tavr-ı cihân
Mî-nümâyed be-nazar halka-i dâmem âfâk

Leme’a’l-berku mine’l-menzili Leylî leylen
Heyyece’l-‘aşku ‘ale’l-Kaysi fe-hallü’l-atrâk

Cây-ı zevk idi cihân olmasa ey Şefkat eger
Devletin âhiri let vuslatın encâmı firâk

(Önder, Murat (2006). Şefkat ve Tezkire-i Şu‘arâsı. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 151.)