Madde Detay

1080/1669-70 yılında Bursa’da Eşref-zâde Tekkesi’nde doğdu. Asıl adı Şerefeddin Mehmed’dir. Babası İznik Eşrefî Asitanesi şeyhi Eşref-i Sânî Efendi olduğundan Eşref-zâde Seyyid Mehmed Şerefeddin Efendi olarak tanındı. Medrese öğrenimi gördü. Molla Ahmed-zâde Mehmed Efendi ile Niyazî-i Mısrî’nin halifelerinden Ayn-ı Ekber Şeyh Mehmed Efendi’den mülâzım oldu. Tasavvufî eğitimini babasının gözetiminde Şeyh Lütfullah Efendi’den gördü. 25 Zilkade 1104/28 Temmuz 1693’te icazet aldı. 1105/1694 yılında Gemlik Küçükkumla’daki Eşrefî zaviyesine şeyh olarak atandı. Burada bir süre irşat faaliyetlerini sürdürdü. Celvetî şeyhi Selâmî Ali Efendi’nin vefatından sonra Eyüp Efendi Tekkesi’nin şeyhi oldu. Birkaç yıl sonra “şeyhülesnâf” görevine de getirildi. Esnafın kalfa ve usta çıkardıkları törenlerdeki âyinleri idare etti ve esnafla ilgili kanun ve nizamların titizlikle uygulanmasını sağladı. Salı günü dergâhta Perşembe günleri de Ulucâmi’de vaaz ve ders verdi. 1111/1699-00 yılında annesiyle birlikte hacca gitti. 1122/1710-11 yılında ikinci haccını gerçekleştirdi ve bu hac yolcuğunda Şam’a uğradı. Burada Abdülganî Nablûsî’ye intisap ederek Kâdirîliğin “Ganîlik” kolundan icazet aldı. 1128/1715-16 yılında Varadin savaşına katıldı. 1145/1732-33 yılında üçüncü kez hacca gitmeden önce ihtiyaçlarını tedarik etmek için İstanbul’a uğradığında Sultan I. Mahmûd’un sarayda verdiği davete katıldı. Daha sonra deniz yoluyla Mısır’a geldi ve burada dönemin valisi Fâzıl Mehmed Paşa’nın konuğu oldu. Hacc'ını tamamladıktan sonra Bursa’ya döndü ve on beş, yirmi gün sonra 8 Rebiyülâhır 1146/18 Eylül 1733’te taundan vefat etti. Eyüp Efendi Tekkesi’nin bahçesinde defnedildi. Vefatına Müezzin-zâde Seyyid Ahmed Hâsib Efendi (Eşref-zâde vr. 9b) “Cevherîn harfle fevtine Hâsibâ târîh / Cilvegâhın Şeref’in ede Hudâ dâr-ı cinân 1146” beyti ile tarih düşürdü. Vefat tarihi Ayvansarayî (Ekinci 2013: 129)’da 1145/1732-33 ve Tek (2010: 165)’te 5 Rebiyülâhır 1147/4 Eylül 1734 olarak verilmiştir. Abdüsselam Efendi, Avnullah Efendi ve Fahreddin Efendi adlı üç çocuğu oldu. Abdüsselam Efendi babasından önce vefat etti. Avnullah Efendi ile Fahreddin Efendi de babaları gibi şair olup Eyüp Efendi Tekkesi’nde şeyhlik yaptılar (Eşref-zâde vr. 18a-19a, 24b-25b).

Eserlerine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Eşref-zâde (vr 9b)’ye göre çeşitli ilahiler söyleyen, "âlim ü âmil", cömertliğiyle meşhur, marifet ve insafı çok, cömert ve yardım sever bir kimseydi.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî, C. 5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1584.

Çifçi, Ömer (hzl.) (yty). Fatîn Davud Hâtimetü’l- Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 25.04.2014]. 238.

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hâfız Hüseyin Ayvânsarâyî-Vefeyât-ı Ayvânsarâyî (İnceleme-Tenkitli Metin). ed. Âdem Ceyhan. İstanbul: Buhara Yay. 129.

Eşref-zâde Şeyh Ahmed Ziyaeddin Efendi. Gülzâr-ı Sulehâ ve Vefeyât-ı Urefâ. Milli Kütüphana, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, numara. 06 Mil Yz FB l76. vr. 8b-10b.

Kurnaz, Cemâl, M. Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 481, 1247.

Tek, Abdurrezzak (2010). “Bursa’da Kadirî Tekkeleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 19 (1): 143-182. http://ucmaz.home.uludag.edu.tr/PDF/ilh/2010-19(1)/M6.pdf [erişim tarihi: 09.04.2014]

İlâhi

Bu âlemde dil-i şeydâlarız biz

Dem-â-dem aşk ile rüsvâlarız biz

Bizi görmez bakan sûret gözüyle

Ki Kâf-ber-Kâf uçan ankâlarız biz

Sakın bakma hakâretle bize sen

İki âlemde bil Dârâlarız biz

Bizi inkâr edenden havfımız yok

Bu meydân içre bî-pervâlarız biz

Bize vassâf olamaz şeyh [ü] vâ‘iz

Hakîkatde begim dânâlarız biz

Sanırsın ilm-i zâhirle şehîriz

Ledün ilminde de deryâlarız biz

Tevâzu‘la ederiz iftihârı

Anunçün dem-be-dem a‘lâlarız biz

Giderdin cân gözünden çün hicâbı

Bu gün Seyyid Şeref-bînâlarız biz

(Eşref-zâde Şeyh Ahmed Ziyaeddin Efendi. Gülzâr-ı Sulehâ ve Vefeyât-ı Urefâ. Milli Kütüphane, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, numara. 06 Mil Yz FB l76. vr. 10b.)